De onzichtbare hand die onze werkelijkheid vormt
In dit artikel:
De tekst betoogt dat veel nieuws niet willekeurig is, maar onderdeel van een samenhangend machtsspel: niet langer draait macht primair om feiten, maar om het beheersen van perceptie — wie bepaalt wat als waar of geloofwaardig wordt ervaren. Historisch gebruikten inlichtingendiensten, reclame en de media technieken om beeldvorming te sturen; die middelen zijn inmiddels met elkaar vervlochten en maken van nieuws vaker regie dan verslaggeving.
Belanghebbenden — van gevestigde media en politici tot reclamebureaus en techbedrijven — leerden dat framing, selectie en timing net zo effectief zijn als openlijke leugens. Netheid en welsprekendheid werden vanzelfsprekend vertaald naar betrouwbaarheid, waardoor vorm vaak belangrijker werd dan inhoud. Tegelijk verliest de ruwe, directe stem aan geloofwaardigheid omdat die niet voldoet aan etiquette, ongeacht de inhoud van wat gezegd wordt.
De internetrevolutie brak het monopolie van traditionele poortwachters open: nieuwe kanalen en onafhankelijke makers bereiken miljoenen. De gevestigde orde raakte in paniek en begon stemmen die ze niet kon controleren te delegitimeren met labels als desinformatie — censuur verpakt als bescherming van de democratie. Dat heeft geleid tot een dubbele standaard: dezelfde fouten worden anders beoordeeld afhankelijk van wie ze begaan, wat vertrouwen in instituties en het rechtsgevoel ondermijnt.
Het is geen klassiek complot, stelt de tekst: de stabiliteit van het systeem zit in prikkels en culturele normen. Journalisten, ambtenaren en techdirecteuren gedragen zich naar wat beloond of gestraft wordt, waardoor zelfregulerende gehoorzaamheid ontstaat. Resultaat: werkelijkheid wordt niet meer primair ontdekt maar geproduceerd; narratieven vervangen feiten.
De kernconclusie is dat de huidige strijd in de publieke sfeer minder over links of rechts gaat en meer over de macht om de realiteit te definiëren — een conflict met verstrekkende gevolgen voor democratie, vertrouwen en vrije meningsvorming.