De (on)trainbaarheid van competitiedrang in de sport

In dit artikel:

Competitiedrang in de sport kent verschillende vormen: hypercompetitief, competitie vermijdend en gericht op persoonlijke ontwikkeling. Niet elke sporter wordt op dezelfde wijze gemotiveerd; sommigen streven vooral naar het verslaan van anderen, terwijl anderen zich focussen op hun eigen groei, en weer anderen liever competitie vermijden. Onderzoek toont aan dat topsporters vaker gericht zijn op persoonlijke ontwikkeling dan op het overtreffen van concurrenten, en dat een algemene competitiedrangscore weinig verband houdt met prestaties zoals tennisrankings of medaillewinst. Dit suggereert dat zelfverbetering een belangrijkere rol speelt bij succes dan puur willen winnen van anderen.

Of competitiedrang trainbaar is, is nog onvoldoende onderzocht, maar er zijn wel aanwijzingen en methoden die de motivatie kunnen beïnvloeden. Voor het versterken van de focus op persoonlijke groei worden bijvoorbeeld het stellen van persoonlijke doelen en het geven van gerichte feedback aangeraden, waarbij het belangrijk is dat deze doelen niet gericht zijn op vergelijking met anderen. Om de motivatie te verhogen om te presteren ten opzichte van concurrenten, kunnen coaches de rivaliteit benadrukken, sociale vergelijking toepassen tussen vergelijkbare sporters en een minder controlerende, meer ondersteunende coachstijl hanteren. Deze laatste vermindert de angst om te falen en stimuleert autonomie en gevoel van competentie.

Factoren die competitiedrang kunnen afremmen zijn onder meer het aantal tegenstanders (meer tegenstanders bemoeilijkt sociale vergelijking) en een laag vertrouwen binnen teams, wat het belang van meetbare doelen en het versterken van teamvertrouwen onderstreept. Coaches moeten zich bewust zijn van mogelijke nadelen bij het aanjagen van de drang om te winnen: een te sterke focus op winnen kan de intrinsieke motivatie ondermijnen en het risico op onsportief gedrag vergroten. Een uitgebalanceerde aanpak die persoonlijke ontwikkeling centraal stelt, lijkt daarom voor duurzame sportprestaties en motivatie het meest effectief.