De Nederlandse politiek is verworden tot niet veel meer dan vergooide tijd en afbraak
In dit artikel:
Aimee Manns liedje Wise Up dient in dit stuk als metafoor: het gaat over het moment waarop je op een dieptepunt tot het inzicht komt dat je moet stoppen met wat niet werkt. De auteur had gehoopt dat het politieke debacle rond kabinet-Schoof zulk collectief inzicht zou opleveren — niet alleen bij politici, maar ook bij media en burgers — en dat dat tot een fundamentele koerscorrectie zou leiden. Die hoop blijkt voorlopig onbeantwoord.
De huidige Nederlandse politieke en publieke sfeer wordt gekarakteriseerd als verlamming en afbraak: stilstand op belangrijke dossiers, beleidsvoorstellen die de rechtsstaat ondermijnen, gebrekkig bestuur, passiviteit tegenover internationale crises, aantasting van hoger onderwijs en het normaliseren van racistische denkbeelden. Tegelijk schuift er veel politieke energie naar symbolische of kostbare plannen (zoals miljarden voor stikstofmaatregelen) in plaats van oplossingen voor urgente maatschappelijke knelpunten zoals woningmarkt, jeugd- en ouderenzorg, volksgezondheid, herstel van ecosystemen, mensenrechten en onderwijs.
De media krijgen een stevige aandeel in de kritiek. Sinds de Fortuyn-periode leeft er een angst om als links te worden bestempeld, waardoor thema’s als minderhedenbescherming en klimaat worden geprofileerd als ideologische issues en presentatoren soms politiek-correcte of gematigde stemmen afblazen. Dit remt naar het oordeel van de auteur het noodzakelijke brede maatschappelijke debat en samenwerking die nodig zijn om de neerwaartse spiraal te keren.
Er ontbreekt nog een brede coalitie van partijen en maatschappelijke instellingen die stelt: laten we, ondanks meningsverschillen, gezamenlijk het verval in bestuur en publieke sfeer stoppen. De VVD wordt specifiek aangesproken om te stoppen met het bestempelen van GroenLinks en PvdA als radicaal, temeer omdat op lokaal en regionaal niveau vaak prima samenwerking plaatsvindt. Vanuit humanitair oogpunt wordt ook opgeroepen om daadkrachtiger te handelen in internationale kwesties, zoals het opvangen van gewonde kinderen uit Gaza.
Politicologen waarschuwen dat langdurige politieke gridlock het vertrouwen in democratische instituties uitholt. Dat risico krijgt een mondiale dimensie: het recente V-Dem-rapport toont dat het aantal volwaardige democratische rechtsstaten is gedaald en dat een groot deel van de wereldbevolking nu onder autoritair bestuur leeft. De slotboodschap is een oproep tot collectief "waken en bijsturen": zelfreflectie en handelen zijn nodig om democratie, bestuur en publieke cultuur te herstellen.