De Musketon in Lunetten voorgedragen als rijksmonument: structuralisme en uitbundig gebruik van grijze metselsteen

In dit artikel:

Twee relatief jonge gebouwen — buurtcentrum De Musketon in Lunetten (Utrecht) en de Emmauskerk in De Doorslag (Nieuwegein) — zijn door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) voorgedragen als rijksmonument. De bekendmaking gebeurde donderdagmiddag; de voordracht maakt deel uit van het programma Post 65, dat zich richt op architectuur uit 1965–1990. Volgens de RCE verdienen dit soort voorbeelden van recente architectuur nu bescherming, omdat waardering vaak pas later komt.

De Emmauskerk (1977), ontworpen door Ton Alberts met werk van kunstenaar Arnold Hamelberg, valt op door strakke vormen, veel baksteen en het gebruik van organische materialen als hout. De kerk wordt door de RCE gezien als een illustratie van de democratisering van kerkbouw en heeft een opvallende balkconstructie in de kerkzaal. De Musketon (1984), van Peter Strijker, is een sterk jaren-80-gebonden buurtcentrum in structuralistische traditie: grijze metselsteen, bruine vloertegels, rood linoleum, een zitkuil en een grote open haard; binnen is ook een theaterzaal aanwezig.

De aanvraag volgt mede op zorgen over ingrepen in De Musketon: in 2022 luidde Oud Utrecht de noodklok omdat een renovatie het karakter van het gebouw dreigde te verliezen; in 2023 kwam het gebouw al op de gemeentelijke monumentenlijst. Een rijksmonumentstatus zou maximale bescherming bieden tegen ingrijpende veranderingen.

De voordracht is de eerste stap in een juridisch traject. Belanghebbenden kunnen een zienswijze indienen; ook eigenaren en gemeenten worden betrokken bij de procedure. Naast deze twee bouwsels zijn nog dertien andere post‑65 gebouwen in Nederland voorgedragen (onder meer Centraal Beheer in Apeldoorn, Rodahal in Kerkrade en Station Lelystad Centrum). Meer nominaties volgen in 2026. Kortom: er is een landelijke beweging om naoorlogse en late 20e‑eeuwse architectuur structureel te behouden.