De mentale volksgezondheid van Nederland staat onder druk
In dit artikel:
De Raad voor Volksgezondheid & Samenleving (RVS) waarschuwt dat de mentale gezondheid van Nederland ernstig onder druk staat door wat zij een ‘hypernerveuze samenleving’ noemt: een samenleving waarin prestatiedruk, versnelling en doorgeschoten individualisme het welzijn van jong en oud aantasten. Volgens de RVS worstelen steeds meer jongeren met prestatiedruk, lopen werkenden vaker vast met burn-outklachten en heeft bijna de helft van de volwassenen ooit een psychische aandoening gehad. De zichtbare gevolgen zijn volle wachtlijsten in de geestelijke gezondheidszorg; de maatschappelijke kosten worden geschat op circa 18 miljard euro per jaar — waarschijnlijk een onderschatting, want kosten zoals schoolverzuim en uitkeringen zijn niet meegenomen.
De raad benadrukt dat mentale problemen geen louter individueel tekort zijn maar een collectief vraagstuk: huidige hulpverlening legt te veel nadruk op individuele weerbaarheid en coping, terwijl de maatschappelijke druk onaangeroerd blijft. “Het is tijd om de wortels van het probleem aan te pakken,” zegt RVS-voorzitter Jet Bussemaker. Naar haar inzicht helpt trainingen voor individuen weinig zolang normen over productiviteit en snelheid onveranderd blijven.
Als alternatief pleit de RVS voor een breed gedragen sociaal-culturele omslag: meer verbinding en diversiteit, en ruimte voor alledaagse vertraging — bijvoorbeeld door lege tijd op werk, school en in vrije tijd te normaliseren. Dat vraagt een combinatie van cultuur- en structuurverandering en om lef om bestaande succesnormen ter discussie te stellen. De raad stelt dat alleen samenwerking tussen overheid, maatschappelijke organisaties, werkgevers, professionals en burgers deze transformatie kan realiseren en dat het proces langdurig zal zijn.
Op 10 oktober, World Mental Health Day, wordt in Nederland onder andere door MIND aandacht besteed aan psychische gezondheid, onder meer met de campagne “Chill, je moet al zoveel”, voorlichtingsactiviteiten en gesprekken om stigma en verborgen leed te verminderen. De RVS concludeert dat de ontspanning van een hypernerveuze samenleving geen luxe is maar een noodzakelijke investering in de toekomst.