De kleine heivlinder is er nog!

In dit artikel:

Op het Kootwijkerzand is de kleine heivlinder in 2025 opnieuw waargenomen, maar de aantallen blijven alarmerend laag: niet meer dan tien exemplaren. Deze locatie op de Veluwe is momenteel de enige plek in Nederland waar de soort nog voorkomt; vóór 2003 vloog de vlinder op meer dan tien plekken verspreid over de Veluwe.

De kleine heivlinder leeft vanouds op stuifzanden met open zandstroken, verspreid staande struikheide, buntgras (voedsel voor de rupsen) en een boom als rust- en schuilplaats. Mannetjes verschijnen iets eerder, vormen samen wachtende groepjes langs de rand van het zand nabij bomen, terwijl de vrouwtjes veel nectar nodig hebben om hun eitjes te rijpen en alleen nectar zoeken dicht bij geschikte legplaatsen. Zodra de vegetatie aaneengroeit tot een aaneengesloten heideveld, vermijdt de soort die plekken.

De sterke achteruitgang is toe te schrijven aan verlies en dichtgroei van leefgebied: ontginning, bebossing van heide en vooral overmatige stikstofdepositie. Ook de invasie van het niet-inheemse mos grijs kronkelsteeltje (Campylopus introflexus) speelt een negatieve rol: mos verhoogt de vochtigheid rond buntgras waardoor rupsjes gaan schimmelen. Klimaatextremen verergeren de situatie; in het hete, droge 2018 droogde de struikheide uit en ontbrak nectar, waardoor vlinders tijdelijk uitvlogen. Toen werden tijdelijk ‘nectarkroegen’ (bevochtigde bakken met bloeiende planten) aangelegd om voedsel te bieden. Sindsdien zijn de waarnemingen jaarlijks, maar veel lager dan vroeger. Bron: Kars Veling, De Vlinderstichting.

Om het voortbestaan zeker te stellen zijn gericht beheer van open zandmilieus, bestrijding van dichtgroei en maatregelen tegen stikstofdepositie en invasieve mossoorten cruciaal.