De junta houdt het vol - mede dankzij olie, gas en aardmetalen
In dit artikel:
Het militaire regime in Myanmar boekt opnieuw terreinwinst, ondanks maandenlange opmars van burgerverzetsgroepen en etnische strijdmachten sinds de staatsgreep van 2021. In oktober nam het leger onder meer Hsipaw in de staat Shan in, een strategische plaats aan een belangrijke route naar China. Lokale verzetsmilities, zoals het Ta’ang Nationale Bevrijdingsleger (TNLA), gaven later zelfs een lokaal staakt-het-vuren en trokken zich terug uit een gebied met robijnmijnbouw na bemiddeling van China.
De terugslag van het leger gaat gepaard met zware luchtaanvallen en grootschalig geweld tegen burgers. Begin deze maand verloren 24 festivalgangers het leven toen een militair vanuit een paraglider bommen liet vallen, en sinds 2021 zijn naar schatting minstens 6.000 ongewapende burgers gedood. Tienduizenden sloten zich aan bij gewapende verzetsgroepen; meer dan drie miljoen mensen raakten ontheemd.
Internationale druk blijft beperkt. China blokkeert volgens activisten agendering van Myanmar-kwesties in de VN-Veiligheidsraad en onderhoudt handelsrelaties met het leger, onder meer in wapens, olie- en gasprojecten, edelstenen en aardmetalen. Rusland is zelfs de belangrijkste wapenleverancier van het regime; ook landen als Noord-Korea, Wit-Rusland, Iran en India blijven commerciële of militaire banden houden. Daardoor zijn EU-sancties tegen de junta weinig effectief, want er bestaan geen brede, internationale maatregelen tegen derde landen die zaken doen met het regime.
Economische belangen verklaren deels deze terughoudendheid. De junta leunt financieel zwaar op inkomsten uit natuurlijke hulpbronnen: staatsolie- en gasbedrijf MOGE werkt samen met buitenlandse partners bij projecten zoals het Shwe-veld, en tientallen Aziatische bedrijven hebben, direct of via ketens, verbindingen met junta-gelieerde ondernemingen. Dit netwerk bemoeilijkt sancties; sommige landen — Thailand wordt vaak genoemd — tegenwerkten voorstellen om de hele olie- en gassector te treffen uit vrees voor regionale spanningen.
Aardmetalen zijn een extra twistpunt. China domineert de wereldhandel in deze grondstoffen, maar haalt ongeveer de helft van zijn aanvoer uit Myanmar. Voormalige Amerikaanse maatregelen zijn deels teruggedraaid, en er bestaat speculatie over mogelijke rechtstreekse handelsbelangen van westerse regeringen, wat de politieke wil om strengere sancties te handhaven verder ondermijnt.
Activisten en tegenstanders van de junta wijzen erop dat de gewapende groepen nog steeds grote delen van het land controleren en dat het leger juist onder grote druk staat. Hun angst is dat het regime geplande verkiezingen zal gebruiken om zichzelf te legitimeren en zo internationale afzijdigheid te bevorderen. Zolang economische belangen en geopolitieke steun aan het leger bestaan, blijft het voorstanders van ingrijpen moeilijk te mobiliseren: sanctiepolitiek is versnipperd en internationale instituten laten weinig steek houden tegen het geweld van de junta.