De harde les voor middenpartijen: verkiezingen win je niet met technocraten en dikke plannen

In dit artikel:

Politiekverslaggever Hans van Soest betoogt dat verkiezingen in Den Haag niet worden gewonnen met dikke partijprogramma’s, maar met korte, gevoelige uitspraken die kiezers raken. Middenpartijen vergaderen deze weken over inhoudelijke programma’s, maar volgens hem leest bijna niemand die documenten en besluiten kiezers vooral op basis van emotie: wie voelt zich door de lijsttrekker begrepen en wie spreekt hun zorgen aan?

Als voorbeeld haalt Van Soest het advies van D66-spindoctor Roy Kramer aan tijdens de formatie van 2021: technocraten en deskundigen scoren goed in inhoud maar niet in campagnetijd; D66 verloor daarna fors zetels. Kramer schreef hierover in zijn boek Waarom Wilders wél wint en waarschuwt middenpartijen om minder bang te zijn voor het etiket ‘populistisch’ en meer te focussen op simpele, herkenbare boodschappen die de werkelijkheid van kiezers weerspiegelen.

Praktische voorbeelden tonen dat emotie vaak zwaarder weegt dan nuance. Mark Rutte scoorde electorale punten met een harde uitspraak over Syriëgangers, terwijl BBB in provinciale verkiezingen succes had door te inspelen op het gevoel dat Haagse bestuurders de realiteit niet begrijpen — niet door technische stikstofoplossingen. In de regering bleek dat die emotionele campagnebeloften geen eenvoudige beleidsoplossingen garanderen; BBB verschoof daarna naar andere symbolische issues, zoals schooltraktaties.

Van Soest signaleert dat de Haagse politiek permanent in campagnestand verkeert: debatten richten zich op de eigen achterban, kabinetten vallen door het gebrek aan bereidheid om concessies te doen, en belangenorganisaties en ambtenaren raken gefrustreerd door het veelvuldige ministersverloop. Bij de recente installatie van oud-minister Hugo de Jonge als commissaris van de koning in Zeeland werd die moeheid zichtbaar; De Jonge pleitte voor samenwerking en perspectief, maar zijn Haagse tijd kenmerkte zich door campagnes en persoonlijke aanvallen — een dynamiek die inhoudelijke politiek ondergraaft.

Kortom: het pleidooi dat verkiezingen weer “over de inhoud” moeten gaan is volgens Van Soest vooral een sociaal wenselijke gedachte. De praktijk van moderne verkiezingscommunicatie — versterkt door media en social platforms — belonend eenduidige, emotionele boodschappen boven uitgebreide beleidsstukken. Voor middenpartijen betekent dat een lastige afweging tussen beleidsdeskundigheid en electorale aantrekkingskracht.