De broeikas | We wennen wel erg snel aan klimaatverstorende snufjes
In dit artikel:
Eerder deze zomer viel klimaatverslaggever Jeroen Kraan op hoe snel nieuwe gemakken de norm worden: in Zuid‑Limburg zag hij bijna alleen nog maar e‑bikes, waardoor een gewone stadsfiets als een curiositeit oogde. Die ervaring leidde tot een bredere gedachtegang: wij raken razendsnel gewend aan comfort dat vaak grote milieu‑kosten heeft. Voorbeelden noemt hij: wegwerpkleding uit de fast fashion‑industrie, pannen met schadelijke pfas en goedkope vliegreizen die veel CO2 uitstoten.
Kraan wijst erop dat goedkoop vliegen een relatief nieuw fenomeen is. Waar vliegen in de jaren negentig nog uitzondering was, hoort nu voor veel gezinnen één of meerdere vliegvakanties per jaar tot de standaard. Tegelijk blijkt uit recent Ipsos I&O‑onderzoek dat een ruime meerderheid van Nederlanders meer klimaatbeleid wil, maar bijna de helft vindt dat er al te veel van burgers gevraagd wordt. Die kloof laat zien hoe lastig het is mensen te overtuigen van gedragsaanpassingen als die als afzien of verlies van plezier worden ervaren.
Wetenschappers Maarten Hajer en Jeroen Oomen, auteurs van het boek Captured Futures, pleiten volgens Kraan voor een andere aanpak: niet proberen om onze hele fossiele manier van leven één op één te vergroenen, maar alternatieve toekomstbeelden en levensstijlen te ontwerpen die van nature minder belastend zijn voor klimaat en natuur. Volgens hen is de huidige klimaatpolitiek zo ingericht dat zulke ingrijpende veranderingen nauwelijks bespreekbaar zijn; politici blijven richting technologische oplossingen wijzen, zoals duurzame vliegtuigbrandstoffen.
Kraan stelt daartegen dat “groen vliegen” op korte tot middellange termijn praktisch onhaalbaar is: de productie van voldoende duurzame stroom en biobrandstoffen om alle huidige luchtvaart te verduurzamen is bijna uitgesloten, zeker als ook andere landen economische ontwikkeling nastreven en reisvraag stijgt. Daarom is er volgens hem niet alleen meer beleid nodig voor bedrijven en overheden, maar ook een maatschappelijke verschuiving in wat wij normaal en acceptabel vinden — inclusief het durven minderen van sommige luxe die grote klimaatimpact heeft.
Persoonlijk vindt Kraan dat het afzien meevalt: zijn vakantie in Limburg was prima, ook met een gewone fiets. Als aanvullende tip noemt hij de documentaire The Hottest August, die op toegankelijke wijze klimaatzorgen verbindt met sociale en economische onzekerheden in de stad.