De broeikas | Waarom grijpen we niet in? Misschien is het antwoord heel simpel
In dit artikel:
Klimaatverslaggever Jeroen Kraan schrijft in De broeikas dat de urgentie van klimaatbeleid steeds opnieuw wordt bevestigd, maar dat de wereld er desondanks veelal machteloos of onwillig bij blijft staan. Recent nieuws dat de Atlantische omwentelingsstroom (de Golfstroom/AMOC) mogelijk sneller kan instorten dan gedacht — een kantelpunt dat rond 2060 haalbaar zou zijn bij aanhoudende uitstoot — illustreert de schaal: niet alleen koudere winters in Nederland, maar vooral hitte, woestijnvorming, droogte en wereldwijde voedseltekorten kunnen volgen.
Een collega vroeg Kraan waarom we niet handelen als zulke risico’s zichtbaar worden. Aanvankelijk leek het antwoord te vragen om complexe analyses van economie, belangen en gedragsverandering, maar Kraan ziet ook eenvoudiger mechanismen werken: gebrek aan wil en bewust tegenwerkende belangen. Hij verwijst naar meerdere actuele voorbeelden. Europese autoconcerns, verenigd in ACEA, roepen dat het onhaalbaar is om de wetenschappelijke EU-doelen te halen — specifiek het doel dat vanaf 2035 alleen nog uitstootvrije nieuwe auto’s mogen worden verkocht, een maatregel die in 2021 werd voorgesteld en later in wetgeving is opgenomen. Tegelijkertijd groeit de elektrische automarkt elders snel (in China heeft meer dan de helft van de verkochte auto’s een stekker) en dalen EV-prijzen, maar Europese fabrikanten lijken de fossiele autoverkoop te willen rekken.
In Nederland voedt het demissionaire kabinet die vertraging met een extra maatregel: 1,6 miljard euro om accijnskorting op benzine te verlengen, bedoeld om consumenten te ontlasten maar ook een dure manier om de EV-omslag te vertragen. Op wereldschaal zijn er scherpere tegenstellingen: in de VS beval president Trump onlangs de stillegging van een bijna afgerond offshore-windpark, en benoemde hij klimaat-sceptici om een rapport te produceren dat bestaande klimaatwetenschap moet ondermijnen. Tegelijkertijd investeren techbedrijven miljarden in energie-intensieve datacenters, wat zonder hernieuwbare energie leidt tot grotere afhankelijkheid van gas of kolen.
Kraan trekt hieruit de conclusie dat een belangrijke reden voor het uitblijven van daadkracht simpelweg is dat veel partijen er geen zin in hebben — economische belangen en kortetermijnpolitiek winnen het van preventieve maatregelen. Hij herinnert aan de lessen van Hurricane Katrina (20 jaar geleden) en aan Spike Lee’s When the Levees Broke, die aantonen hoe overheidstekorten bij infrastructuur en hulpverlening rampscenario’s verergeren. De impliciete waarschuwing: de kennis om te voorkomen bestaat, maar ontbreekt vaak de politieke en maatschappelijke bereidheid om te handelen. Kraan nodigt lezers uit om te reageren via zijn contactadres.