De broeikas | De overheid doet nog veel te geheimzinnig over milieu-informatie
In dit artikel:
Klimaatverslaggever Jeroen Kraan beschrijft hoe milieugegevens die volgens internationale en nationale regels openbaar zouden moeten zijn, vaak onnodig achtergehouden worden. Als uitgangspunt noemt hij het Verdrag van Aarhus: burgers moeten gemakkelijk toegang hebben tot milieu-informatie en overheden moeten actief openbaar maken wat relevant is. In de praktijk blijkt dat echter knarsend te verlopen.
Kraan noemt twee concrete voorbeelden. Eerst: demissionair minister Femke Wiersma weigerde cijfers over dieraantallen van boeren openbaar te maken, terwijl juristen en de Raad van State inmiddels van mening zijn dat die gegevens niet geheim mogen blijven. Tweede — het eigen, meer gedetailleerde casusonderzoek — betreft staalslakken op een terrein in Oude-Tonge (Goeree-Overflakkee). Samen met onderzoeksredactie Investico zocht hij naar milieueffecten en wilde het onderliggende Tauw-rapport inzien dat door Deltares werd gebruikt. De lokale omgevingsdienst weigerde aanvankelijk het bestand te mailen en verwees naar een WOO-verzoek (Wet open overheid). Kraan benadrukt dat het simpelweg doorsturen van een pdf juridisch wel toegestaan is, maar hij diende toch een officieel verzoek in en vroeg ook om alle bijbehorende communicatie.
Dat leidde tot een juridisch traject dat ruim vijf maanden duurde; uiteindelijk werden 122 documenten vrijgegeven — waarvan later bleek dat het onderzoek in 2021 al eerder aan een verzoeker was verstrekt. De omgevingsdienst had het dus meteen kunnen leveren. Dit illustreert volgens Kraan een breder probleem: ambtenaren weten niet altijd wat al openbaar is omdat er geen centrale, goed bijgehouden inventarisatie bestaat. Tim Staal van een expertisecentrum voor WOO-verzoekers bevestigt dat dit veel voorkomt.
De staalslakken komen opnieuw in het nieuws omdat bedrijf Comgoed ze laat verwijderen; waar ze naartoe gaan is onduidelijk. De gemeente stelt dat er geen bodem- of grondwatervervuiling is aangetroffen, maar de onderzoeken van Tauw en Deltares signaleren juist zware metalen en lage zuurgraad onder de slakken. Tauw stelt dat de slakken niet meer uitlogen, maar een handhaver van het waterschap noemde die conclusie te voorbarig.
Kraans conclusie: milieu-informatie hoort zo open mogelijk beschikbaar te zijn; het tegendeel zaait wantrouwen en vertraagt publiek toezicht en handhaving. De casus Oude-Tonge laat zien dat betere toegankelijkheid en centrale registratie van documenten nodig zijn om onnodige procedures en verwarring te voorkomen.