De anatomie van de beruchte F-Side: zo ziet de harde kern van Ajax er van binnen uit
In dit artikel:
Na de zware rellen tijdens Ajax–FC Groningen is de harde kern van Ajax (de F-Side) zondag uitgesloten van de Klassieker tegen Feyenoord. De maatregel volgt op een wedstrijd waarin de F-Side in de vijfde minuut enorme hoeveelheden zwaar vuurwerk afstak, een groot spandoek met het bloedige gezicht van de overleden hooligan Thijmen “Tum” Pfann ophing en daarmee de wedstrijd definitief deed afbreken. Ajax heeft aangifte gedaan en vijftien verdachten geïdentificeerd.
Het artikel schetst de F-Side niet als één eenduidige groep, maar als een losse, vaak tegenstrijdige verzameling facties met eigen identiteit en activiteiten. Sommige subgroepen richten zich op sfeeracties, tifosi en spandoeken (bijvoorbeeld Ultras Amsterdam, Criminal Bombing Squad, South Crew, 76 crew), anderen zijn expliciet hooligangroepen (A.F.C.A.-subgroepen, Amsterdam Hooligans, AFCA Youth, AFCA 4th). Er bestaan bovendien wijkgebonden formaties en kleine cliques van soms maar tien man. Leden schuiven tussen facties, staan door elkaar op de tribune en vormen zo een chaotische machtsmix.
Een terugkerend thema is de macht van de F-Side binnen de stadionmuren en de angst die dat oproept bij clubfunctionarissen en stewards. Dat blijkt uit een casus uit 2017: vrienden van de overleden Jaap de Wit wilden een niet-gecertificeerd herdenkingsspandoek op de F-Side laten zien. Via contacten belden ze een invloedrijk kopstuk (‘R.’) dat vervolgens met de beveiliging overlegde en ervoor zorgde dat de stewards groen licht gaven; de zaak illustreert hoe de tribune haar wil kan doordrukken. Bij de Groningen-incidenten werden nooddeuren geforceerd en stewards overrompeld, waardoor zwaar vuurwerk het veld bereikte.
Generaties vormden een belangrijke indeling: de eerste generatie (De Oude Garde, Vak M) is inmiddels vijftigers en zestigers en gedraagt zich relatief rustiger; de jongere generaties domineren nu en zijn vaker gewelddadig en gesloten. De jongere garde ontwikkelde zich vooral in de coronaperiode autonomer en extremer, met streng zwijgen en minder eerbied voor oude codes. Dat vergroot de onzichtbaarheid voor politie en club en verkleint het gezag van de oudere garde.
Sommige subgroepen steken ver af: Gajes Gang profileert zich als puur hooligangroep en zoekt vaak confrontatie buiten het stadion, inclusief georganiseerde bosgevechten en internationale clashes; leden doen soms dienst als zogenaamde ‘pedohunters’ die mensen lokken en mishandelen. De Amsterdam Hooligans en 410 Ultra’s worden in verband gebracht met geweld en met grimmige acties zoals het ophangen van een pop in een Feyenoord-shirt in 2016. Bij de jongste rellen speelde ook handel en gebruik van harddrugs een rol; bij bepaalde groepen noemt de overheid signalen van betrokkenheid bij crystal meth-handel.
Intern leven spanningen: oude garde versus jongeren, stadsidentiteit versus outsiders en conflicten over politieke symboliek. Een eerder conflict over Palestijnse en Israëlische vlaggen leidde uiteindelijk tot een compromis: voortaan alleen Ajax-, Amsterdam- en Nederlandse vlaggen op de F-Side. Dat illustreert hoe de club soms kleine overwinningen boekt, maar vooral ook hoe kwetsbaar ze blijft in onderhandelingen met de harde kern.
De F-Side onderhoudt buitenlandse vriendschappen, onder meer met Cracovia-hooligans uit Krakau, die bij de Groningen-wedstrijd aanwezig waren en bekendstaan als een van de gevaarlijkere Poolse groepen. Dergelijke internationale banden versterken de capaciteit voor geweld en wapengebruik bij uitwisselingen.
De recente gebeurtenissen vergroten de zorg bij clubs en de KNVB over veiligheid en het vermogen hardliners aan banden te leggen. Ajax neemt maatregelen — zoals de tijdelijke sluiting van de F-Side voor de Klassieker — maar het verhaal toont dat het probleem meer is dan een handvol relschoppers: het gaat om een gefragmenteerde, soms internationaal verbonden subcultuur die invloed heeft op stadionbeheer, clubbeleid en de publieke veiligheid rondom wedstrijden.