D66 wil 'vele miljarden' bezuinigen op zorg om dure NAVO-norm te halen
In dit artikel:
Den Haag — Partijleider Rob Jetten presenteerde het verkiezingsprogramma van D66 waarin de partij flink wil schuiven met uitgaven om onder meer hogere defensie-uitgaven voor de nieuwe NAVO-norm mogelijk te maken. Het grootste financiële vraagstuk — de geschatte extra lasten van 16 tot 19 miljard euro per jaar voor het bereiken van die norm — is in het programma nog niet volledig onderbouwd; Jetten zegt echter dat D66 'vele miljarden' uit de zorg wil halen en belooft over een maand een sluitend financieel plaatje.
Zorg: besparen om te betalen voor defensie
D66 wil besparen door vergoedingen te schrappen voor zogenaamde 'onbewezen behandelingen', door regionale samenwerking tussen ziekenhuizen te stimuleren en door af te zien van de geplande ruime halvering van het eigen risico die het kabinet-Schoof voorstelde. Tegelijkertijd pleit de partij voor het opnemen van jaarlijkse tandartscontroles in het basispakket. Verder wil D66 meer belasting heffen op grote vermogens en winsten als aanvullende inkomstenbron; exacte opbrengsten blijven voorlopig onduidelijk.
Wonen als nieuw speerpunt
De partij verschuift prioriteit naar het aanpakken van de woningmarkt: D66 wil jaarlijks 2 miljard vrijmaken om woningbouw te versnellen, tien nieuwe steden mogelijk maken (onder meer een gepland eiland in het IJmeer) en landelijke bouwregels invoeren om vertraging door lokale procedures te beperken. Ook wil D66 procedures versmallen waarmee omwonenden nieuwbouw kunnen blokkeren.
Sociaaleconomisch: mix van cadeaus en sneed
Op het sociale vlak combineert D66 extra koopkrachtprikkels met inperkingen: het minimumloon zou in 2030 met 5% omhoog gaan, maar de AOW wordt niet volledig meegecompenseerd; andere uitkeringen volgen wel. Mensen die werkloos raken moeten aanvankelijk een hogere uitkering krijgen, maar de maximale duur daarvan wordt verkort. De hypotheekrenteaftrek wordt verder afgebouwd, waarbij de opbrengst volgens Jetten terugvloeit in een lagere inkomstenbelasting. Voor studenten pleit D66 voor een hogere basisbeurs (+166 euro per maand) en dat studieschuld niet meer meetelt bij hypotheekaanvragen.
Klimaat, energie en stikstof
Klimaatbeleid krijgt minder nadruk; de focus ligt op het versterken van het elektriciteitsnet om ruimte te maken voor verduurzaming. D66 staat sceptisch maar wel open tegenover kernenergie. In de stikstofproblematiek kiest de partij voor een minder harde toon dan vroeger: halvering van de uitstoot blijft doel (2030), maar met meer inzet op extensivering, uitkoopregelingen en minder rigide blauwdrukken voor boeren.
Kortom: het D66-programma bevat zowel nieuwe investeringen (woningbouw, sociale maatregelen) als bezuinigingen (zorg, fiscale herzieningen) waarbij de financiering van hogere defensieuitgaven centraal staat, maar de precieze rekensom nog volgt.