D66-leider Jetten haalt inspiratie uit beroemde verkiezingsleus Obama: 'Het kan wél'
In dit artikel:
D66 voert tot 29 oktober campagne met een Nederlandse versie van “Yes we can” en profileert zich als hoeder van de democratische rechtsstaat. Partijleider Rob Jetten legt in het net gepubliceerde verkiezingsprogramma de nadruk op democratie en veiligheid als fundamenten van beleid, met verwijzingen naar bedreigingen in landen als Hongarije en de VS. De inhoud bevat echter weinig verrassends: veel voorstellen uit het 2023-programma keren terug, zoals extra geld voor sociale advocatuur, rechters de bevoegdheid geven wetten aan de grondwet te toetsen en het stemrecht verlagen naar 16 jaar.
De programmatitel “Het kan wél” moet een tegenwicht vormen tegen politieke stilstand en gescheld tussen partijen, maar Jetten noemt geen concrete tegenstanders — een redactionele observatie wijst er juist op dat D66 zelf ook regelmatig blokkeert wanneer andere partijen strenge asiel- of stikstofmaatregelen voorstellen. Opvallend is dat D66 enerzijds retoriek over daadkracht hanteert, maar anderzijds weinig nieuwe institutionele ideeën aanbiedt om de democratische weerbaarheid substantieel te versterken.
Woningbouw krijgt extra aandacht. Jetten onthulde in een krantelijk voorproefje het plan voor een kunstmatig eiland in het Markermeer — “IJstad” — met ruimte voor circa 60.000 woningen, tussen Amsterdam en Flevoland. Die aankondiging verschijnt nauwelijks uitgewerkt in het tweedelige programma (84 pagina’s hoofdlijnen en 125 pagina’s bijlagen), wat de indruk wekt dat het eilandplan later is bedacht. Verder wil D66 de woningnood tegengaan door bezwaarmogelijkheden van omwonenden te beperken en meer “grondpolitiek” te voeren, maatregelen die veel andere partijen ook noemen.
Op zorggebied stelt D66 voor het eigen risico te bevriezen op €385, en dit voor chronisch zieken en mensen met een beperking te verlagen naar €220, zonder premieverhoging. Klimaat en duurzaamheid zijn niet verdwenen maar zijn minder prominent dan in 2023: het klimaathoofdstuk staat nu pas op plek vijf. Ambities blijven relatief hoog (bijvoorbeeld 50% minder grondstoffengebruik binnen vijf jaar en circulair in 2050), maar eerdere aanscherpingen en ambitieuzere natuurdoelen (oorspronkelijk 160.000 hectare uitbreiding) zijn afgezwakt naar 50.000 hectare extra natuur.
Daarnaast neemt D66 nieuwe termen over: het programma benadrukt voortaan ‘voedselzekerheid’ — een begrip dat vooral door landbouwpartijen is gebruikt — en vervangt het eerdere ‘klimaatticket’ door een ‘Nederlandpas’ voor openbaar vervoer. Kortom: D66 zoekt met optimistische slogan en klassieke sociaal-liberale voorstellen naar voortgangslegitimatie, maar combineert dat met weinig radicale vernieuwing en enkele inhoudelijke keuzes die het profiel van de partij verschuiven.