D66 en CDA krijgen opdracht om het politieke midden weer relevant te maken
In dit artikel:
De Tweede Kamer gaf toestemming aan D66 en het CDA om onder leiding van informateurs Hans Wijers en Sybrand Buma te starten met een gezamenlijke 'positieve agenda'. Verkenner Wouter Koolmees benadrukte daarbij dat het politieke midden opnieuw omarmd moet worden en pleitte ervoor de formatie inhoudelijk te beginnen vanuit dat centrum.
Koolmees, zelf D66'er, erkent dat D66 en het CDA ideologisch verschillen, maar wijst erop dat beide partijen in het politieke midden zitten. In zijn verslag adviseerde hij: "Begin vanuit het politieke midden en bouw het daarna op." Omdat de formatie al met blokkades is begonnen, schrijven Rob Jetten (D66) en Henri Bontenbal (CDA) eerst samen een inhoudelijk document om gemeenschappelijke uitgangspunten vast te leggen. Die werkwijze is ontleend aan oud-verkenner Herman Tjeenk Willink: eerst inhoudelijk kijken voordat je zetels gaat tellen.
Koolmees gebruikte ook Tjeenk Willinks principe "Formeren is faseren en elimineren"—de formatie stapsgewijs opknippen en opties afstrepen totdat een meerderheidscoalitie overblijft. Het idee is dat D66 en het CDA vervolgens zowel naar links (GroenLinks–PvdA, ChristenUnie) als naar rechts (VVD, JA21) kunnen kijken. Dat vergt volgens Koolmees wél duidelijke aanknopingspunten: "Je moet wel keuzes maken, anders ben je niet richtinggevend."
Tegelijk staat het politieke midden onder druk: compromissen worden steeds vaker gezien als zwakte. PVV-leider Geert Wilders pleit al langer om weg te breken van het "grijze midden" en ook VVD-coryfee Dilan Yesilgöz hekelt "waterige compromissen". Bontenbal erkende de spagaat rondom de term 'midden' — als het verbinding tussen burger en staat betekent, is dat voor het CDA positief; als het 'kleurloos' betekent, is dat problematisch. Jetten hoopt dat het gezamenlijke stuk leidt tot "een stap naar voren" om de formatie vlot te trekken; het document moet op 9 december worden ingeleverd.
Kortom: D66 en CDA beginnen onder informateurs met een inhoudelijke poging om het midden te herstellen en partners aan zich te binden. Of die aanpak succes heeft, hangt af van de mate waarin ze concrete keuzes en draagvlak weten te formuleren zodat zowel links als rechts aansluiten.