Congeraal sterk toegenomen; drukte op de woningmarkt voor deze zeepaling
In dit artikel:
De conger (Conger conger) — een zeeschede uit de familie Congridae — was lange tijd een zeldzame verschijning in de Noordzee, maar is de afgelopen decennia sterk in aantal toegenomen, met een duidelijker sprong de laatste vijf jaar. Duikers en sportvissers melden steeds vaker grote aantallen op geschikte locaties, vooral rondom scheepswrakken langs de Nederlandse kust: een recent duikfilmpje van Mark Barto toont tientallen dieren die uit hun holen steken bij wrak 2376, zo’n 25 zeemijl voor Julianadorp. Ook vanaf pieren (IJmuiden, Hoek van Holland, Scheveningen) worden regelmatig vangsten gemeld en aangespoelde exemplaren gevonden.
Biologisch onderscheidt de conger zich scherp van de zoetwaterpaling. Het dier leeft uitsluitend in zee, heeft een slank, donkergrijs tot zwart lichaam zonder schubben, een uitstekende bovenkaak en veel kleine scherpe tanden; de rugvin begint verder naar voren. Congers kunnen tot circa 3 meter lang en meer dan 110 kilo zwaar worden; mannetjes blijven doorgaans kleiner dan vrouwtjes. Wereldwijd telt de familie ongeveer 150 soorten, maar in de Noordzee komt alleen Conger conger voor.
De soort is nachtactief en een opportunistische rover: vissen, kreeftachtigen en soms inktvis of aas vormen het menu. Overdag schuilen ze vaak op vaste plekken in holten — wrakken bieden veel geschikte ‘woningen’ — en sommige populaties trekken in de zomer naar dieper water om te paaien. Congeralen zijn langlevend (tot ~20 jaar) en tonen uitgesproken verschillen in rijping: mannetjes zijn na ~5 jaar geslachtsrijp, vrouwtjes pas na 12–15 jaar; een eenmaal paaide vrouwelijke conger kan miljoenen eieren leggen, waarna fysiologische veranderingen en sterfte optreden, zoals ook bij de aal.
Waarom de soort nu dichter bij de Nederlandse kust opduikt, is niet zeker. Mogelijke oorzaken zijn klimaatveranderingen die het noordelijke verspreidingsgebied beïnvloeden en de toename van hard substraat op zee (zoals windparken en scheepswrakken) die extra leefruimte biedt. De ecologische gevolgen van de toename voor de kustzone zijn nog onduidelijk, maar het grotere voorkomen maakt congers wel beter zichtbaar en bereikbaar voor recreatieve vissers en duikers.
Voor mensen blijft voorzichtigheid geboden: de tanden zijn scherp en dieren kunnen vanuit hun holen snel toeslaan; duikers moeten oppassen met het inprikken van handen in kieren. Economisch is conger op sommige Europese locaties van belang voor visserij en sportvisserij, al wordt het vlees in Nederland relatief weinig gegeten ondanks dat het culinaire mogelijkheden heeft.
Tekst en fotovermelding: Rykel de Bruyne en Renate Olie (Stichting ANEMOON, Stichting De Noordzee); leadfoto uit het wrak van de Emden (11 juli 2025).