Christenvervolging of niet? Debat over Nigeria laait op
In dit artikel:
De Amerikaanse president Donald Trump stelde eind vorige week op Truth Social dat „het voortbestaan van het christendom in Nigeria op het spel staat”, en verwijtte radicale islamisten voor massaslachtingen van „duizenden christenen”. Hij herhaalde die uitspraken donderdag en dreigde onder meer met het stopzetten van alle hulp aan Nigeria en mogelijk militair ingrijpen. Die beweringen veroorzaakten veel ophef, zowel in Nigeria als internationaal, vooral omdat Trump het geweld scherp als een moslim-christenconflict presenteerde.
Trump baseert zich deels op cijfers van Open Doors, een organisatie die aandacht vraagt voor vervolgde christenen. Volgens de ranglijst van Open Doors vielen dit jaar wereldwijd 4.476 christenen door geloofsgerelateerd geweld; van die slachtoffers zouden 3.100 in Nigeria zijn gevallen. Veiligheidsanalisten en onderzoekers hebben deze cijfers echter bekritiseerd als onnauwkeurig of buiten context gehaald. Zij wijzen erop dat veel slachtoffers niet op religieuze gronden vermoord worden en dat sommige studies zelfs aantonen dat meer moslims dan christenen omkomen.
Open Doors reageerde samen met twee Nederlandse bondgenoten (Hulp Vervolgde Christenen en Stichting De Ondergrondse Kerk) dat het betwisten van aantallen het risico met zich meebrengt het lijden te bagatelliseren. De organisatie erkent dat Nigeria een complexe crisis kent – met etnische conflicten, armoede en klimaatdruk – maar benadrukt dat religieuze motieven niet buiten beschouwing mogen worden gelaten. Woordvoerder Wimco Ester wees erop dat er situaties zijn waarin aanvallers expliciet roepen „We gaan alle christenen vermoorden”, wat volgens hem duidt op een religieuze component. Open Doors gebruikt daarnaast ORFA-data waaruit tussen oktober 2019 en september 2023 ruim 30.800 burgerdoden blijken, verdeeld over ongeveer 16.769 christenen, 6.532 moslims en ruim 7.700 met onbekende religie.
Universitair onderzoeker Simon Polinder (UU), die onderzoek doet naar religie en conflict in Nigeria, benadrukt voorzichtigheid met termen als „christenvervolging”. Er bestaan gevallen van religieus gemotiveerd geweld, maar vaak zijn motieven meer genuanceerd: verschuivingen van Fulani-herders naar zuidelijker gebied door klimaatverandering leiden tot strijd om land met vooral christelijke boeren, en criminelen gebruiken ontvoeringen en moord als lucratieve strategieën, los van religieuze overtuigingen. Polinder waarschuwt voor twee gevaren: het ontkennen van een religieuze dimensie waar die wel is, en het overdrijven van religie als enige verklaring, wat spanningen kan aanwakkeren.
Kort samengevat: Trumps scherpe framing heeft de discussie over Nigeria verscherpt en twee tegengestelde zorgen zichtbaar gemaakt — enerzijds de noodzaak de religieuze component van geweld te benoemen, anderzijds de noodzaak geweld te analyseren in bredere economische, etnische en klimaatgerelateerde contexten zodat beleidsreacties niet averechts werken.