China's bondgenoten eensgezind in afkeer van VS
In dit artikel:
Afgelopen week profileerde Xi Jinping China nadrukkelijk als alternatief voor de Verenigde Staten, met twee centrale evenementen in Peking: het afsluiten van een meerdaagse top van de Shanghai-samenwerkingsorganisatie (SCO) en de grootste militaire parade in de moderne Chinese geschiedenis. De SCO-top eindigde maandag; woensdag marcheerde het Chinese leger in een parade ter herdenking van het verslaan van Japan tachtig jaar geleden. Meer dan 25 staatshoofden bezochten de bijeenkomsten, onder wie Narendra Modi, Vladimir Poetin, Kim Jong-un (die zijn jonge dochter meebracht) en uit Europa Servië’s Vučić en Slowakije’s Fico.
Tijdens de SCO-top zette China zijn diplomatieke en economische invloed in de etalage: Xi kondigde 1,4 miljard dollar aan leningen voor SCO-landen aan en pleitte voor versnelling van de oprichting van een SCO-ontwikkelingsbank, met het expliciete doel de afhankelijkheid van de dollar te verkleinen. De top trok meer deelnemers dan ooit, mede als gevolg van handelsbeleid van de vorige Amerikaanse regering, en toonde het streven van Beijing om een grotere rol te spelen in een nieuwe wereldorde.
De militaire parade liet ultramodern materieel zien — onder meer een nucleaire drietal-capaciteit, hypersonische raketten en onderwaterdrones — en lijnde zo de veiligheidsambities van China uit. Samen vertegenwoordigen de SCO-leden ongeveer de helft van de wereldbevolking en bijna een kwart van het mondiale bbp, waarbij China en India de economische zwaargewichten zijn. Rusland blijft belangrijk vanwege energie en militaire capaciteiten; Iran, Noord-Korea en Pakistan leveren aanvullende militaire zwaarte, onder meer door eigen kernwapens.
Toch zijn de krachten in het blok niet onomstreden. Interstatelijke rivaliteiten (India–Pakistan; recente spanningen tussen China en India) en beperkte solidariteit tussen partners zoals Rusland en Iran illustreren interne scheidslijnen. Daarnaast kampt China zelf met demografische uitdagingen die de toekomst van zijn dominantie kunnen beperken.
In Washington waren reacties afwijzend en kritisch: de Amerikaanse president en topfunctionarissen wezen op de samenwerking van sommige SCO-landen met Moskou en bekritiseerden het evenement. Militair deskundigen menen dat de mondiale machtsbalans nog niet fundamenteel is veranderd, maar waarschuwen dat de VS en bondgenoten actiever moeten optreden om dat zo te houden. Voor veel landen geldt dat afkeer van Amerikaanse hegemonie bestaat, zonder dat automatische voorkeur voor Chinese leiding volgt — de mate van SCO-slagkracht moet nog blijken.