CDA en D66 starten formatietheater zonder meerderheid - kartel schuift stoelen, kiezers buitenspel
In dit artikel:
In Den Haag is de formatie officieel van start gegaan, maar volgens het artikel begint die met een ongewone en volgens de auteur onbevredigende zet: D66 en CDA voeren als eerste verkennende gesprekken om “de inhoud te verkennen”. Samen hebben die twee partijen echter maar ongeveer 44 zetels en vormen ze geen Kamermeerderheid; in de Eerste Kamer spelen ze nauwelijks een rol. Normaal start zo’n proces met de grootste partijen of met combinaties die wél een meerderheid kunnen vormen, maar nu krijgen juist een grote middenpartij (D66) en een kleiner centrumblok (CDA) het voortouw — op advies van verkenner Wouter Koolmees, voormalig minister en inmiddels NS-topman.
Het stuk hekelt die keuze scherp. De schrijver noemt het een manoeuvre van het politieke “kartel”: een poging van gevestigde partijen om het initiatief en de agenda in eigen hand te houden, tijd te winnen en partijen die volgens de verkiezingsuitslag rechtser scoorden buiten spel te zetten. Als voorbeeld wordt genoemd dat PVV en VVD voorlopig niet mogen deelnemen aan dit vroege stadium, terwijl VVD-leider Yesilgöz juist pleit voor een centrumcoalitie met JA21 en eventueel BBB. D66 zou op haar beurt liever richting GroenLinks–PvdA bewegen, wat tot interne tegenstellingen en een onduidelijke richting leidt. Het CDA wordt neergezet als stuurloos tussen die posities in.
De kritiek spitst zich toe op verkenner Koolmees: door D66 en CDA als eersten te laten praten zou hij volgens het artikel bewust een koers naar links voorbereiden of in ieder geval rechts uitsluiten. De auteur ziet dit niet als een oprechte zoektocht naar bestuurlijke samenwerking, maar als schadebeheer door de gevestigde orde; een strategie om macht te behouden ondanks een volksstemming die, naar hun oordeel, voor een rechtere koers zou hebben gekozen.
Verder benadrukt het artikel dat deze gang van zaken een symptoom is van een breder democratisch probleem: partijen die stemmen verliezen blijven toch invloed houden, terwijl nieuwere of rechtser georiënteerde winnaars buiten de deur blijven. Tot slot wijst de publicatie op haar eigen politieke inzet: de mediumhouder voert campagne tegen het door D66 gewenste beleid rond abortus en roept lezers op die visie te steunen.