Cabaret is een ander woord voor 'fatsoen' geworden
In dit artikel:
Het Nederlandse cabaret is volgens het artikel zijn oorspronkelijke tegenmacht kwijtgeraakt: waar het vroeger met anti‑autoritaire, taboedoorbrekende en scherpzinnige optredens de gevestigde orde op de korrel nam, richt het zich nu vooral op het plezieren van een stedelijk, hoogopgeleid publiek en het bevestigen van progressieve standpunten. De nieuwe generatie artiesten kies eerder voor risicomijdende, gezagsgetrouwe humor dan voor confronterende kritiek of maatschappelijk aanstootgevende vernieuwing.
Als oorzaken worden marktwerking en publieksverplaatsing genoemd: theaters en tv‑programma’s vullen zich vooral met hoger opgeleiden die bereid zijn stevige kaartprijzen te betalen en politieke correctheid waarderen. Dat financiële perspectief maakt het commercieel aantrekkelijk om voortdurend dezelfde moreel superieure invalshoek te bedienen, waardoor cabaret minder vaak nog buiten de eigen bubbel raakt.
Voorbeelden uit de actuele media illustreren die koers: programma’s als Even tot hier (Niels van der Laan en Jeroen Woe) en Lubach presenteren volgens de auteur vaker eenzijdige, politiek gekleurde confrontaties—met name gericht tegen partijen rechts van CDA en D66—of functioneren als feitencolleges die het progressieve gelijk moeten ondersteunen. Ook wordt kritiek geuit op productiepraktijken: studiopubliek en montage zouden bijdragen aan een gescripte instemming, waardoor humor soms meer weg heeft van geregisseerde consensus dan van onverschrokken satire.
Tegelijk wijst het stuk op het verdienmodel: bekende cabaretiers kunnen financieel zeer succesvol worden, wat een extra prikkel vormt om de smaak van de betalende, vaker linkse middenklasse te volgen in plaats van te provoceren. Daardoor, zo luidt de kritiek, raakt cabaret buiten die kring nauwelijks nog een snaar in de brede publieke discussie.
Historische referenties (Freek de Jonge, Hans Teeuwen, Theo Maassen) dienen als contrasterend voorbeeld van een nalatenschap aan narfunctie en spiegeling van de macht die volgens de schrijver nagenoeg verdwenen is. Ook wordt een parallel met de VS gemaakt: Amerikaanse late‑nighthosts zouden eveneens hun scherpe rand verliezen en steeds sterker de kant van één politiek kamp kiezen.
De conclusie van het stuk is dat cabaret steeds meer een bevestiging van fatsoen en bestaande morele verhoudingen is geworden—een “invuloefening” voor de progressieve orde—en daardoor aan relevantie verliest als instrument van publieke kritiek en maatschappelijk debat.