Burgerwetenschappers én volgers in actie uit liefde voor stoepplantjes
In dit artikel:
Promovenda Nienke Beets en collega’s onderzochten motivatie en houding van mensen rond het Stoepplantjesonderzoek, een Nederlands burgerwetenschapsproject dat in oktober 2021 van start ging en waarin deelnemers planten die op, tussen of naast straattegels groeien kunnen melden. In oktober 2021 begonnen de observaties; ruim een halfjaar later vulden 241 mensen een vragenlijst in: zowel actieve bijdragers als mensen die het project alleen volgen via nieuwsbrieven en sociale media (@stoepplantjes).
Belangrijkste bevindingen: zowel bijdragers als volgers worden vooral gedreven door liefde voor en betrokkenheid bij de natuur. Wie daadwerkelijk waarnemingen invoert, haalt daarbovenop extra motivatie uit het helpen van wetenschappelijk onderzoek en het vergroten van kennis. Volgers hebben echter een net iets positievere houding ten opzichte van stoepplantjes dan bijdragers; dat wordt waarschijnlijk versterkt door de aantrekkelijke foto’s en verhalen die op sociale media en in nieuwsbrieven circuleren. Wie de planten in het echt bekijkt, ziet soms ook minder fraaie aspecten (bijvoorbeeld zwerfafval erbij), wat het verschil in beleving kan verklaren.
De studie laat bovendien zien dat niet-actieve volgers niet per se passief zijn: uit literatuur en voorbeelden blijkt dat zij op andere manieren bijdragen aan stadsnatuur — denk aan educatieve activiteiten die spontaan ontstonden en aan lokale politieke acties, zoals een motie van de Partij voor de Dieren in Leiden voor meer behoud van stoepplantjes. Beets en collega’s benadrukken daarom dat burgerwetenschapsprojecten waarde moeten toekennen aan uiteenlopende vormen van betrokkenheid, niet alleen aan het verzamelen van data. Meer en aansprekender communicatie over het onderzoek zelf zou bovendien sommige geïnteresseerden kunnen aanzetten om ook daadwerkelijk waarnemingen in te voeren.
Het Engelstalige artikel (“What’s that weed on the street?” Motivation and attitude of contributors and followers in a citizen science project studying pavement plants) verscheen in Biological Conservation. Het onderzoek is uitgevoerd aan Hortus botanicus Leiden en de vakgroep Science Communication & Society van Universiteit Leiden, met medeauteurs Anne Land‑Zandstra, Tuomas Aivelo en Paul Keßler. Conclusie: stadsflora‑onderzoek profiteert zowel van actieve dataverzamelaars als van volgers die via educatie, communicatie en beleidsinvloed onmisbare bijdragen leveren.