Burgeroorlog dreigt voor Zuid-Sudan
In dit artikel:
President Salva Kiir en oud-vicepresident Riek Machar staan opnieuw lijnrecht tegenover elkaar, met oplopend geweld in verschillende delen van Zuid‑Sudan. De rivaliteit gaat terug tot de burgeroorlog kort na de onafhankelijkheid in 2011, die formeel eindigde met een vredesakkoord in 2018 en leidde tot een broze regering van nationale eenheid in 2020. Sinds dit jaar verslechterde de situatie snel: Machar werd in maart onder huisarrest geplaatst en is deze maand formeel beschuldigd van moord, verraad en misdaden tegen de menselijkheid — aantijgingen die hij ontkent. Ook meerdere aan Machar gelieerde politici zijn gearresteerd of uit hun posten gezet.
Kiir, die volgens het artikel 73 jaar is en met gezondheidsproblemen kampt, zet steeds nadrukkelijker zijn vertrouweling Benjamin Bol Mel neer als tweede man en mogelijke opvolger. Bol Mel kreeg dit jaar meerdere sleutelposten, waaronder vicepresident en hoge functies binnen de veiligheidsdiensten. Die machtsverschuiving stuit op weerstand, ook binnen Kiirs eigen kring.
De politieke breuk heeft geleid tot gevechten tussen het regeringsleger, Machars SPLM‑IO en diverse milities in meerdere regio’s, waardoor het vredesakkoord onder zware druk staat. De SPLM‑IO riep burgers op zich te mobiliseren en „alle beschikbare middelen” te gebruiken om soevereiniteit te herstellen. De VN waarschuwt dat het opzeggen van het akkoord niet alleen Zuid‑Sudan, maar de hele regio zal schaden. Humanitaire organisaties signaleren een dramatische verslechtering: tussen januari en maart kwamen volgens de VN‑missie 739 burgers om, Artsen zonder Grenzen beschouwt de eerste helft van 2025 als het gewelddadigste sinds 2018. Door luchtaanvallen en gevechten zijn hele dorpen ontruimd.
De bevolking lijdt onder de combinatie van conflict en natuurrampen: het Wereldvoedselprogramma schat 7,7 miljoen mensen met acute voedselonzekerheid en een kwart van de kinderen is ondervoed. Economisch zorgt de oorlog in buurland Sudan voor extra ellende; Zuid‑Sudan kan zijn olie via pijpleidingen door Sudan exporteren, maar die stromen zijn grotendeels stilgevallen, wat de staatsinkomsten wegzinkt en extra vluchtelingenstromen veroorzaakt.
Analisten zeggen dat een nieuwe burgeroorlog voorkomen kan worden als Kiir en Machar bereid zijn terug te keren naar de onderhandelingstafel, waarbij druk van buurlanden en een gezamenlijke Afrikaanse aanpak cruciaal worden geacht.