Buitensporige inmenging of goed nieuws: waarom greep Nederland in bij chipsmaker Nexperia?
In dit artikel:
De Nederlandse Staat heeft chipfabrikant Nexperia uit Nijmegen onder curatele gesteld, waarmee een nieuwe fase van de Europese chipoorlog is ingegaan. Op 30 september bevroren ministerie van Economische Zaken de bedrijfsactiviteiten van Nexperia met een beroep op de Wet beschikbaarheid goederen (een maatregel die volgens het artikel voor het eerst sinds 1952 werd toegepast). Een dag later zette de Amsterdamse Ondernemingskamer op verzoek van Nederlandse en Duitse bestuurders bestuursvoorzitter Zhang Xuezheng op non-actief; hij is sindsdien ook als grootaandeelhouder machteloos gemaakt. De rechter oordeelde dat Zhang zich schuldig heeft gemaakt aan mismanagement; die uitspraak werd op 7 oktober bevestigd.
Praktisch betekent de curatele dat Nexperia tijdelijk wordt geleid door een niet-Chinese directeur en dat het stemrecht van alle aandelen wordt overgedragen aan een onafhankelijke partij waarvan de naam nog niet is vrijgegeven. Het ministerie stelt dat de ingreep noodzakelijk is voor “het behoud van deze cruciale waardeketen voor Europa” en om te voorkomen dat in een crisissituatie essentiële chips niet beschikbaar zouden zijn voor Nederlandse en Europese gebruikers.
De beslissing komt voort uit twee hedendaagse zorgen: de strategische strijd om de controle over halfgeleiderwaardeketens en de praktijk dat eenvoudige maar noodzakelijke Nexperia-chips via China in Russische drones en raketten belanden. Die smokkelketen werd eerder door onderzoek aan het licht gebracht en leverde kritiek op vanuit onder meer Oekraïne. Tegelijk staat Nexperia sinds 2019 onder zeggenschap van het Chinese Wingtech Technologies; Zhang, bijgenaamd Mr. Wing, is de belangrijkste persoon achter dat concern.
Er speelt ook een regulatoire component: Wingtech belandde op de Amerikaanse ‘verboden lijst’ en per 1 oktober zijn ook buitenlandse dochters die voor 50 procent of meer in Chinese handen zijn toegevoegd aan de Amerikaanse exportrestricties. Daardoor heeft Nexperia vergunningen nodig voor Amerikaanse technologie, software en clouddiensten, wat de operationele mogelijkheden verder beperkt.
Wingtech reagereert furieus en noemt de Nederlandse ingreep een politiek gemotiveerde inmenging. De Chinese overheid waarschuwt andere landen om economische zaken niet te politiseren. Binnen Nederland wordt het besluit zowel uitgelegd als noodzakelijk voor economische veiligheid als gezien als het gevolg van een ‘gewoon’ zakelijk geschil over vermeende belangenverstrengeling (waarbij Zhang zou hebben geleid tot inkopen bij een bedrijf waarvan hij eigenaar is). De Nederlandse overheid ontkent dat haar besluit gecoördineerd met Nexperia-management of buitenlandse machten tot stand kwam.
Politici zoals VVD-Europarlementariër Bart Groothuis juichen de stap toe als een noodzakelijke maatregel om Europese halfgeleiderstrategische autonomie te versterken. De zaak illustreert hoe commerciële, veiligheids- en geopolitieke belangen rond chipproductie steeds meer versmelten.