Brussel belazeren: zo vecht Google voor zijn dominante marktpositie
In dit artikel:
Google voert een jarenlang voorbereide strijd om te voorkomen dat het uiteengetrokken wordt: het wil blijven opereren als geïntegreerd concern met zowel ’s werelds grootste zoekmachine en videoplatform als een dominante advertentietak. Die positie staat onder vuur in Brussel en Washington omdat toezichthouders vinden dat Google concurrenten benadeelt en zo de advertentiemarkt en de toegang tot informatie verstopt.
Al rond 2003 registreerden Google‑internen dat het bedrijf een dominante rol vervulde en manieren zocht om toetreding van rivalen te ontmoedigen; later adviseerde juridisch advies medewerkers terughoudend te formuleren uit angst dat documenten tegen het bedrijf gebruikt zouden worden. Tegelijk bouwde Google decennialang macht op via overnames — DoubleClick, Metaweb, Waze, DeepMind — en door zijn ecosysteem van Search, YouTube, Android en Google Play te koppelen aan advertentiediensten. Die gratis ogende consumentenproducten worden grotendeels gefinancierd door advertentieomzet.
Klachten over discriminerend gedrag verschenen al vroeg. Prijsvergelijkers en platforms zoals Foundem, Trivago en Yelp klaagden dat Google’s algoritmen hun zichtbaarheid in zoekresultaten onderdrukten ten gunste van eigen diensten. In Brussel en later in Washington leidde dat tot meerdere mededingingsonderzoeken en uiteindelijk tot forse boetes: honderden miljoenen tot miljarden euro’s voor bevoordeling van Google‑diensten en misbruik via Android.
Tegelijk is Google actief geweest met intensieve lobbycampagnes om regels te beïnvloeden. In Brussel had het bedrijf jarenlang opvallend veel contactmomenten met de Europese Commissie en besteedde het tientallen miljoenen euro’s aan beïnvloeding. Daarbij maakte Google volgens onderzoekers veel gebruik van advocaten‑lobbyisten die minder zichtbaar zijn in het EU‑transparantieregister. Ook werden academici en experts ingezet om beleid en rechtszaken van tegengewicht te voorzien.
De politieke en juridische tegenaanval kreeg extra vaart met de invoering van de Wet digitale markten (Digital Markets Act) in de EU, die bepalingen tegen concurrentievervalsing door grote platformen bevat. In de VS oordeelden rechters recentelijk dat Google zijn marktmacht heeft misbruikt, onder andere door fabrikanten te dwingen Google Search als standaard in te stellen; in andere procedures werd misbruik in de advertentiemarkt vastgesteld. De Europese Commissie legde in september 2025 opnieuw een miljardenboete op en eist structurele aanpassingen binnen een korte termijn. Als Google de regels rond Search en Play overtreedt, kan dat onder de DMA leiden tot boetes tot tien procent van de wereldomzet.
Voor toezichthouders is het een lastig dilemma. Enerzijds bepleiten critici en sommige economen opsplitsing of stevige remedies om ruimte te maken voor innovatie en om de ongecontroleerde concentratie van informatie tegen te gaan — met waarschuwingen dat gecentraliseerde platformen ook risico’s voor democratie en informatievoorziening brengen. Anderzijds maken de omvang en de verwevenheid van Google’s diensten het juridisch en praktisch ingewikkeld om een ‘’eerlijk speelveld’’ af te dwingen zonder onverwachte bijwerkingen voor gebruikers en adverteerders. Google zelf verdedigt zijn werkwijze als innovatief en waarschuwt dat ingrijpende maatregelen schade kunnen toebrengen aan met name kleinere adverteerders.
De uitkomst van de lopende rechtszaken en de afdwinging van nieuwe EU‑regels bepaalt de toekomst: een levensvatbaar geïntegreerd Google, ingeperkte maar nog steeds samenhangende diensten, of een ingrijpende herstructurering met mogelijk verstrekkende gevolgen voor de internetinfrastructuur en de manier waarop advertenties en informatie worden verhandeld. Terwijl Washington en Brussel hun instrumenten aanscherpen, zet Google al zijn middelen in om die verschuiving te voorkomen.