Bruggen niet open en AOW niet gestort: Nederland totaal onvoorbereid op digitale storingen en verwoestende hacks

In dit artikel:

Een recent door het ministerie van Binnenlandse Zaken besteld rapport concludeert dat Nederland slecht is voorbereid op grootschalige digitale storingen of verwoestende hacks. Cruciale overheidsdiensten — van Defensie en de Belastingdienst tot politie, Rijkswaterstaat, UWV, CJIB en de SVB — draaien steeds meer op digitale systemen en hebben nauwelijks nog werkende “plan B”-opties. Als een grote ict-leverancier langdurig uitvalt, kunnen bruggen en sluizen niet meer bediend worden, stopt het uitbetalen van uitkeringen en faalt de inning van boetes, met grote maatschappelijke ontwrichting als gevolg.

Onderzoekers wijzen vooral op twee zwakke plekken: het vrijwel ontbreken van analoge back-ups of noodprocedures en de sterke afhankelijkheid van externe leveranciers. Outsourcing maakt implementatie snel en efficiënt, maar geeft tegelijk veel macht aan private partijen. Wanneer zo’n leverancier failliet gaat of doelwit wordt van cyberaanvallen — zoals begin 2024 bijna gebeurde rond het Franse bedrijf Atos — staat het openbaar bestuur onzeker. Daarnaast wijzen zij op toenemende criminaliteit die leveranciers als ingang gebruikt om meerdere organisaties tegelijk te treffen.

Het rapport noemt meteen benodigde investeringen: minimaal 24 miljoen euro om te kunnen starten met veiliger systemen, noodplannen en backups; in werkelijkheid kunnen de kosten tientallen miljoenen hoger uitvallen. Demissionair staatssecretaris Digitalisering Eddie van Marum erkent de urgentie en benadrukt dat het om bestaanszekerheid gaat (toeslagen, zorg, paspoorten), maar het benodigde geld is nog niet beschikbaar en beslissingen liggen bij een nieuw kabinet. Conclusie: zonder gerichte investeringen en meer redundantie blijft Nederland kwetsbaar voor digitale uitval — en dat kan snel substantieel maatschappelijke schade veroorzaken.