Zorgen over 'onmisbare' bossen en bodems: 'Ze zitten in zwaar weer'

In dit artikel:

De Wetenschappelijke Klimaatraad (WKR) waarschuwt dat bossen en bodems de afgelopen twee jaar veel sterker reageerden op warme en droge omstandigheden dan verwacht, waardoor ze steeds minder van de menselijke CO2-uitstoot opnemen. In hun rapport Signalering Bossen en bodems in zwaar weer (verschijnt dinsdag) stellen zij dat deze ecosystemen in Nederland en wereldwijd nu onder druk staan.

Normaal nemen bossen en bodems ongeveer 30% van de menselijke uitstoot op; zonder die opname zou de aarde volgens de WKR al meer dan 1,5°C warmer zijn. In 2023 en 2024 — en eerder ook in 2016 en 2017 — was die opname vrijwel verdwenen. De raad koppelt dit direct aan hitte en droogte: minder water betekent minder plantengroei en meer sterfte, waardoor opslag van koolstof afneemt.

Peter Verburg, hoogleraar Milieugeografie aan de Vrije Universiteit Amsterdam, die niet bij het onderzoek betrokken was, legt uit dat de koolstofopname afhankelijk is van vegetatiegroei. Hij waarschuwt dat bodems en bossen door klimaatverandering steeds vaker van CO2‑put naar bron veranderen: "Dat is precies het omgekeerde van wat je wil zien."

De WKR ziet bossen en bodems gevoeliger voor opeenvolgingen van extreme weerssituaties dan eerder gedacht, maar zegt ook dat het nog te vroeg is om te concluderen of dit een blijvende trend is. Omdat zo’n omslag grote gevolgen heeft voor klimaatdoelen, pleit de raad ervoor deze nieuwe inzichten direct in klimaatmodellen en beleid mee te nemen om onaangename verrassingen te voorkomen.

Als tegenmaatregelen noemt de WKR herstel en bescherming van natuur via duurzame landbouwpraktijken, het vernatten van veenweidegebieden en ruimer afgestemd ruimtelijk beleid op water, bodem en klimaat. Internationaal adviseert de raad minder import en gebruik van soja, palmolie en niet-duurzaam hout om tropisch bos te sparen — maatregelen die zowel lokale als mondiale koolstofopslag kunnen ondersteunen.