Bosnisch-Servische leider Dodik legt zich alsnog neer bij einde presidentschap

In dit artikel:

Milorad Dodik, de lange tijd dominante politicus van de Bosnische Serviërs, heeft feitelijk zijn functie als president van Republika Srpska opgegeven. Het parlement van deze Servische entiteit in Bosnië en Herzegovina benoemde deze week partijgenote Ana Trisic-Babic tot waarnemend president tot aan de nieuwe verkiezingen, waarmee Dodiks eerdere verzet tegen zijn ontslag impliciet werd losgelaten.

In februari sprak het hoogste gerechtshof in Bosnië en Herzegovina een jaar gevangenisstraf tegen Dodik uit en legde hem een politiek verbod van zes jaar op. De veroordeling volgde onder meer op zijn negeren van uitspraken van het Constitutioneel Hof en de weigering om besluiten van de internationale hoge vertegenwoordiger — momenteel de Duitser Christian Schmidt — uit te voeren. Die vertegenwoordiger, ingesteld na het vredesakkoord van Dayton (1995), heeft verregaande bevoegdheden om wetten in te voeren of politici uit hun ambt te zetten.

Dodik reageerde met een beleid dat steeds sterker gericht was op het vergroten van autonomie van Republika Srpska en uiteindelijk zelfs op afscheiding van Bosnië en Herzegovina. Dat leidde de voorbije jaren tot groeiende spanningen met Bosnaken en Bosnische Kroaten en tot herhaalde confrontaties met internationale actoren. Na zijn veroordeling probeerde hij via het parlement maatregelen door te voeren die op afscheiding vooruitliepen en kondigde een referendum aan over de geldigheid van het vonnis. In augustus zette de nationale kiesraad hem uit zijn ambt en stelde nieuwe verkiezingen vast voor 23 november.

Dodik verloor intussen steun van buiten zijn eigen partij. Er kwamen geen massale demonstraties ter verdediging van hem in Republika Srpska, de lokale oppositie weigerde de aangekondigde boycot van verkiezingen, en externe bondgenoten boden geen expliciet politiek of militair mandaat voor scheiding — zelfs Rusland en Servië hielden zich terug of benadrukten de territoriale integriteit van Bosnië. Hij schikte zijn straf later door betaling van een boete, waarna officiële handelingen door zijn vice-presidenten werden ondertekend.

Het parlement trok bovendien enkele door Dodik geïnitieerde wetten in, waaronder beperkingen op de landelijke politie en rechters in Republika Srpska. Na bijna drie decennia politieke invloed — van gematigd leider tot steeds nationalistischere koers — leidt Dodiks terugtrekking tot opluchting bij veel Bosniërs. Toch waarschuwen waarnemers dat de situatie op de Balkan fragiel blijft en dat bevroren conflicten nooit helemaal zijn uitgesloten.