'Bomen zien en merels horen, dat is meetbaar goed voor mensen'
In dit artikel:
Kathy Willis (61), voormalig wetenschappelijk directeur van Kew Gardens en tegenwoordig paleo-ecoloog, hoogleraar biodiversiteit en oprichter van het Oxford Biodiversity Network (en sinds 2022 Baroness Willis of Summertown), heeft in haar boek Groene zintuigen honderden studies verzameld die laten zien dat natuur direct bijdraagt aan lichamelijk en geestelijk herstel. Wat ooit sceptisch werd bekeken — al in 1984 toonde onderzoek in Science dat ziekenhuispatiënten met uitzicht op bomen sneller herstelden na een operatie — is de afgelopen tien jaar steeds steviger meetbaar geworden, aldus Willis.
Tijdens een bezoek aan Rotterdam, waar ze de Doggerlandlezing gaf en locaties van groene stedenbouw bekeek, prees ze voorbeelden als de ziekenhuisdaktuin van het Erasmus MC en initiatieven om verharding te vervangen door bomen. Ze vindt het zorgwekkend dat juist rijkere groepen vaak in groenere buurten wonen, terwijl armoede en slechtere gezondheid elkaar versterken. Grote studies met satellietdata (o.a. gepubliceerd in The Lancet) koppelen grotere afstand tot groen aan meer angst en depressie; andere onderzoeken laten minder antidepressivavoorschriften en minder hart- en vaatziekten zien in groenere straten.
Willis behandelt ook welke vormen van natuur het meest gunstig zijn. Je hoeft niet de wildernis in: een kamerplant helpt al. Mensen blijken echter visueel voorkeur te hebben voor landschappen met een bepaalde fractale complexiteit (een “savannelandschap” met openheid en enkele bomen), en te dichte beplanting in steden kan juist stress en een onveilig gevoel vergroten — een punt met name relevant voor vrouwen. Geluidskwaliteit telt mee: merelzang scoort hoger dan kraaiengekras.
Tast en microben zijn verrassend belangrijk: aanraking van hout kan de bloeddruk verlagen, en spelen op natuurlijke ondergrond verbetert binnen een maand het immuunsysteem van kinderen volgens Fins onderzoek. Geuren hebben ook meetbare effecten — zo verhoogt cipressenlucht aantallen natural killer-cellen — en gecombineerde zintuiglijke ervaringen versterken het herstel, bijvoorbeeld wanneer je zowel vogels hoort als natuur ruikt. Groene binnenwanden verbeteren luchtkwaliteit en kunnen het microbioom positief beïnvloeden.
Voor beleid en dagelijks leven trekt Willis directe conclusies: groen moet geen luxe zijn maar integraal onderdeel van stedenbouw; Rotterdams doel om 20 hectare groen te maken is een goed voorbeeld. Voor individuen raadt ze aan meer natuur zonder koptelefoon te ervaren — luister naar natuurgeluiden tijdens een bosloopje — en waar mogelijk natuur aan je leef- en werkomgeving toe te voegen. Haar boodschap is wetenschappelijk onderbouwd: groen werkt, en beleidsmakers zouden daar naar moeten handelen.