Blijven waar het schuurt: over de moed van partijleden die niet mee kantelen

In dit artikel:

In de huidige Europese politiek, waar het debat de afgelopen twintig jaar merkbaar naar rechts is verschoven, bestaat een vaak over het hoofd gezien groep: partijleden die blijven en van binnenuit tegensturen. Het gaat om mensen binnen politieke partijen — niet de prominente afsplitsers of publieke verlaters, maar de stille dissidenten — die bewust kiezen om te blijven ondanks dat hun partij richting kiest die zij moreel of inhoudelijk onacceptabel vinden.

Wat er gebeurt: uitspraken en voorstellen die tot voor kort als radicaal werden beschouwd, zijn gecultiveerd tot normale politieke instrumenten. Deze verschuiving wordt deels gedreven door electorale berekening en mediadruk. Terwijl vertrekken een duidelijk signaal afgeeft, is blijven minder zichtbaar en riskanter: het betekent meegaan in oncomfortabele vergaderingen, het herhaaldelijk aankaarten van kritische vragen en het oplopen van reputatieschade als ‘niet realistisch’.

Waarom dat belangrijk is: binnenblijvers fungeren als interne tegenkracht. Door systematisch principiële vragen te blijven stellen houden zij het debat open en vormen ze een rem op de normalisering van polariserende of uitsluitende retoriek. Ze behouden en verdedigen de waarden en geschiedenis waarop partijen oorspronkelijk gebouwd zijn, en dragen zo het institutionele geheugen. In tijden waarin conformeren sneller lijkt dan nadenken, zorgen zij dat partijen niet volledig worden opgeslokt door kortetermijnlogica of populistische dynamieken.

Waar en wanneer: dit speelt nu, in heel Europa, binnen uiteenlopende partijen en op verschillende niveaus — van lokale afdelingen tot nationale fracties. Het is geen heroïsch, mediageniek verzet maar dagelijkse inspanning: commissievergaderingen, amendementen, interne debatten en het vasthouden aan principes wanneer het politiek gemakkelijk is om die op te geven.

Gevolgen als deze groep ontbreekt: zonder interne dissidenten verliezen partijen pluraliteit en morele consistentie; ze lopen het risico een instrument te worden van de heersende stroming, zonder anker in traditie of overtuiging. Democratische processen hebben tijd en tegenmacht nodig, en deze leden leveren dat geduldige tegenwicht.

Kortom, de politieke moed van blijven is wezenlijk voor de stabiliteit van partijen en de democratie. Niet als flamboyante daad, maar als stille, taaie inzet die voorkomt dat partijen hun identiteit en normatieve ruggengraat opofferen aan de waan van de dag.