Biologe Jane Goodall (91) overleden: chimpansee-onderzoeker die bleef vechten voor natuurbescherming
In dit artikel:
De Britse primatologe en natuurbeschermer dr. Jane Goodall is op 91-jarige leeftijd overleden. Goodall werd wereldberoemd nadat ze in 1960, op 26‑jarige leeftijd en zonder formeel academisch diploma, naar Gombe Stream National Park in Tanzania trok om het gedrag van wilde chimpansees langdurig te bestuderen. Uit dat veldwerk kwamen baanbrekende inzichten: chimpansees gebruiken gereedschap, tonen individuele persoonlijkheden en complex sociaal gedrag, en vertonen soms gewelddadig gedrag zoals groepsconflicten en zelfs kannibalisme. Die bevindingen daagden opvattingen over wat mensen uniek maakt fundamenteel uit en veroorzaakten aanvankelijk veel scepsis binnen de wetenschappelijke wereld — deels ook door seksisme jegens de jonge onderzoekster.
Goodall bouwde in Gombe een onderzoekscentrum uit dat uitgroeide tot de langstlopende studie van een diersoort in het wild. Ze ontwikkelde een onconventionele methode van nabijheid: in plaats van afstand te houden, probeerde ze geaccepteerd te worden door de chimpansees en gaf individuele dieren namen, wat haar observaties rijker en persoonlijker maakte. Het werk leverde niet alleen wetenschappelijke publicaties op, maar trok ook mediabelangstelling; dat gaf financiële steun maar leidde ook tot geruchten dat haar succes deels te danken zou zijn aan haar uiterlijk — iets waar ze later droogjes op terugkeek.
Vanaf de jaren tachtig veranderde Goodall van veldonderzoeker in activiste. Gealarmeerd door snelle achteruitgang van chimpanseepopulaties en verlies van leefgebied, zette ze zich wereldwijd in voor natuurbescherming, biodiversiteit en leefbaar behoud van ecosystemen. Ze richtte onder andere het Jane Goodall Institute op en startte Roots & Shoots, een jongerenbeweging voor duurzame actie. Daarnaast was ze actief op thema’s als dierenwelzijn, veganisme en gendergelijkheid. Haar internationale invloed werd beloond met onderscheidingen zoals een benoeming tot VN‑Boodschapper van de Vrede en een Amerikaanse Vrijheidsmedaille; ook verschijnt ze onder meer in Time’s lijst van invloedrijke mensen.
Goodall bleef populair bij publiek en media — haar trouwe knuffel ‘Mr. H’ werd een herkenbaar symbool tijdens lezingen en reizen — en bleef tot op hoge leeftijd lezingen geven en campagne voeren. Haar nalatenschap omvat zowel een fundamentele wijziging van hoe onderzoekers naar mensapen kijken als een wereldwijde beweging die aandacht vraagt voor de problemen die het voortbestaan van andere soorten en uiteindelijk ook dat van de mens bedreigen.