Bijna heel Nederland slaapt, maar de eerste stemmen zijn al binnen

In dit artikel:

In enkele gemeenten gingen stembussen kort na middernacht al open; de traditie van nachtelijk stemmen is vooral zichtbaar in het Noord‑Hollandse Castricum, waar Guus Bosland als allereerste zijn stem uitbracht. Kort daarna stemde D66‑kandidaat Jan Paternotte, die uit Leiderdorp was gekomen om “dit feestje van de democratie mee te maken”. Beide mannen benadrukten dat stemmen belangrijk is; Bosland riep kiezers op gebruik te maken van hun rechten.

Het fenomeen middernachtstemmen bestaat sinds een stunt van de voormalige Castricumse burgemeester Toon Mans zo’n 16 jaar geleden en is steeds populairder geworden. Ook deze keer stonden er lange rijen: sommige vroege kiezers wachtten bijna drie uur om te mogen stemmen. Het Castricumse stembureau is één van bijna 10.000 locaties die voor deze Tweede Kamerverkiezingen in Nederland ingericht zijn.

De reguliere stembureaus openen om 07.30 uur en sluiten wettelijk om 21.00 uur; enkele seconden na de sluiting volgt meestal de eerste prognose van de uitslag. Ongeveer 13,4 miljoen Nederlanders zijn vandaag kiesgerechtigd — 18‑plussers met de Nederlandse nationaliteit — een groep die 91 procent van de volwassen bevolking vormt. Een opvallende uitzondering is de gemeente Vaals, waar slechts twee derde van de volwassenen mag stemmen vanwege het grote aantal inwoners met een buitenlands paspoort uit onder meer België en Duitsland.

Demografisch valt op dat oudere kiezers een steeds grotere groep vormen: het CBS geeft aan dat 28 procent van de stemgerechtigden 65 jaar of ouder is, tegenover 25 procent tussen 18 en 35 jaar. De opkomst is onzeker maar ligt traditioneel rond de 80 procent; bij de vorige verkiezingen in november 2023 was de deelname 77,7 procent. Deze vervroegde verkiezingen volgen op de val van kabinet Schoof, waardoor kiezers minder dan twee jaar na de vorige stembusgang alweer naar de stembureaus zijn geroepen.