Bij Trumps deportatiedeals met Afrikaanse landen draait het om geld en gunsten
In dit artikel:
De Verenigde Staten sturen steeds vaker uitgezette migranten niet terug naar hun land van herkomst maar naar Afrikaanse landen; vijf staten hebben daar inmiddels afspraken over gemaakt. In juli deporteerde de VS acht mannen naar Zuid-Sudan en vijf naar Eswatini (het voormalige Swaziland). Rwanda stemde in met de opname van 250 mensen (tot nu toe zeven gearriveerd), Ghana liet veertien mensen toe, en recent maakte ook Uganda een overeenkomst — voor volwassenen zonder strafblad. Het gaat zowel om mensen met een strafrechtelijk verleden als om mensen zonder banden met het bestemmingsland; afkomstige landen zijn onder meer Cuba, Jamaica, Jemen, Vietnam en Mexico.
Experts waarschuwen dat veel van die deals weinig transparant zijn en dat juridische procedures in de VS soms worden genegeerd: er worden vliegtuigen gestart voordat rechters uitspraak doen over de rechtmatigheid van uitzettingen. Galina Cornelisse (hoogleraar transnationaal recht, Vrije Universiteit Amsterdam) wijst op het risico van schending van het internationaal recht, met name het verbod om iemand te deporteren naar een plaats waar zijn leven of vrijheid wordt bedreigd (non‑refoulement). Laetitia Bader (directeur Hoorn van Afrika, Human Rights Watch) noemt economische en politieke prikkels een belangrijke factor: Eswatini ontvangt 5,1 miljoen dollar en Rwanda 7,5 miljoen dollar van de VS voor het accepteren van migranten.
Er is weinig bekend over de overdracht en opvang. Advocaten melden dat sommige gedeporteerden tijdens de vlucht "zestien uur vastzaten in dwangbuizen" en na aankomst in overvolle, onhygiënische detentiecentra belandden zonder gemakkelijk contact met familie of advocaten. In Zuid-Sudan en Eswatini werden nieuw aangekomen migranten direct opgesloten. Mensenrechtenorganisaties pleiten voor onafhankelijke waarnemers bij aankomstlanden en voor strikte checks om te voorkomen dat mensen worden gedeporteerd naar landen waar zij gevaar lopen.
De trend baart zorgen omdat het normalisatie‑risico aanwezig is: hoe vaker regeringen instemmen, hoe meer dit beleid als acceptabel kan worden gezien. Tegelijk lukt het de VS niet overal — grote landen zoals Nigeria weigeren mee te werken. Specialisten waarschuwen dat als rechtbankuitspraken structureel worden overruled en internationale normen worden verwaarloosd, andere staten dat gedrag kunnen volgen, met nadelige gevolgen voor de rechten van migranten.