Big tech parasiteert op de nieuwsmedia, dat bedreigt de vrije pers
In dit artikel:
Grote techbedrijven gebruiken op grote schaal journalistic content als trainingsmateriaal voor generatieve AI zonder doorgaans toestemming of vergoeding. Systemen als OpenAI’s ChatGPT en Google’s Gemini worden gevoed met miljoenen (ook achter betaalmuren geplaatste) nieuwsartikelen, waarna ze samenvattingen en parafraseringen kunnen geven zonder lezers nog door te verwijzen naar de oorspronkelijke uitgevers. Dit ondermijnt niet alleen verkeersstromen naar nieuwswebsites, maar bedreigt ook abonnementen, advertentie-inkomsten en daarmee de financiële basis van redactionele journalistiek.
Uitgevers reageren op twee sporen: commerciële akkoorden en juridische stappen. Enkele grote titels en mediagroepen — waaronder de Financial Times, News Corp, Axel Springer en The Atlantic — hebben betalings- en bronvermeldingsafspraken gemaakt met OpenAI. Tegelijkertijd spant The New York Times een rechtszaak tegen OpenAI en Microsoft over vermeende massale schending van auteursrechten. Deze acties illustreren de centrale vraag: mag AI ongeremd getraind worden op beschermd journalistiek werk, of is daarvoor toestemming en compensatie vereist?
In Europa groeit de roep om regelgeving. Europarlementariër Axel Voss heeft een richtlijnvoorstel gepresenteerd gericht op auteursrecht en generatieve AI. Hij pleit voor een nieuw kader met een centrale databank waarin rechthebbenden hun werken kunnen registreren of uitsluiten, een gestandaardiseerde opt-out en volledige transparantie over welk materiaal AI-bedrijven gebruiken. Voss wil dat verwerking van journalistieke inhoud vergoeding en bronvermelding oplevert en waarschuwt tegen voorkeur voor bepaalde publicaties om mediapluralisme te waarborgen. Tegenstand vanuit de techsector verwacht hij omdat lobbygroepen beweren dat striktere regels innovatie zouden remmen.
De uitkomst van deze politieke en juridische confrontatie is cruciaal voor de toekomst van de pers: blijvende vrije toegang van AI tot nieuwscontent kan leiden tot verschraling van onafhankelijk onderzoek en verlies van kritische media, terwijl een regime van eerlijke compensatie mogelijk een nieuw evenwicht creëert waarin kwaliteit wordt beloond. Naast de hoofdzaak bevat het artikel nog twee actuele notities: DPG Media biedt studenten gratis toegang tot nieuwsapps en de Nederlandse Autoriteit Persoonsgegevens roept LinkedIn-gebruikers op toestemming voor AI-gebruik van persoonsgegevens in te trekken.