Bier brouwen tussen droom en discipline'. 'We begonnen niet om rijk te worden, maar om iets moois te bouwen'
In dit artikel:
Op 1 januari 2025 telde Nederland 740 bierbrouwerijen, 40 minder dan een jaar eerder — de eerste daling sinds 2010 en het eerste negatieve jaar sinds de CBS-nulmeting van 2012. Vooral eenpitters, brouwerijen die door één persoon worden gerund, verdwenen, al geeft het statistische overzicht geen verklaring voor die teruggang. Toch blijft Nederland één van de landen met de meeste brouwerijen per hoofd van de bevolking; er blijft ruimte voor pioniers met uiteenlopende ambities. NoordZ portretteert twee Friese voorbeelden: het jonge 11Stijlenbier uit Leeuwarden en het meer gevestigde Maallust uit Veenhuizen.
11Stijlenbier begon tijdens de coronatijd als een vriendengroep die bierproeverijen hield tijdens voetbalavonden. Sem Hoekema en drie vrienden lieten hun nieuwsgierigheid naar smaakpatronen uitmonden in recepten opgesteld door brouwer Ulco de Jong; gebrouwen wordt bij Het Brouwdok in Harlingen. Het merk brengt momenteel zes stijlen uit en heeft vijf nieuwe bieren in ontwikkeling, met namen en smaken die knipogen naar de Friese eetcultuur (denk Sûkerbôle Tripel en Hoppy Oranjekoek IPA). De onderneming blijft kleinschalig: bezorgingen gebeuren vaak nog vanuit een oude stationwagen, opbrengsten worden terug in het bedrijf geïnvesteerd en de oprichters zoeken bewust geen overhaaste groei. De korte lijnen met klanten en persoonlijk contact in winkels en cafés zijn voor hen net zo belangrijk als verkoopcijfers. De concrete doelstelling is het voltooien van elf stijlen — hun eigen Elfstedentocht — en op termijn een bescheiden boterham met het bier verdienen.
Maallust heeft een ander pad gevolgd. Oprichter Henk Timmerman startte de brouwerij als onderdeel van de herontwikkeling van leegstaande monumenten in Veenhuizen. In samenwerking met een groep investeerders, de zogenaamde Zware Jongens, werd de microbrouwerij opgeschaald tot een van de bekendste craft-brouwers in het noorden. Maallust beschikt over een proeflokaal, grote vergistingstanks en een professionele installatie uit Bamberg; brouwmeester Bert Calkhoven staat aan het roer van de recepten. Plezier en ambacht blijven belangrijke drijfveren: Timmerman benadrukt dat als de lol verdwijnt, het beroep te veel op fabriek gaat lijken.
Beide ondernemers merken de veranderde markt: starters verdwijnen en concurrentie, ook van grote brouwerijen, neemt toe. Timmerman raadt nieuwe brouwers aan klein te blijven en het brouwen als nevenactiviteit te positioneren om het vol te houden. Distributiestrategieën verschillen: 11Stijlen werkt via lokale slijterijen, horecazaken en directe levering en houdt bewust het contact persoonlijk; Maallust levert vooral in de noordelijke provincies direct en gebruikt groothandels voor leveringen elders, maar vermijdt zoveel mogelijk landelijke supermarktketens om de vakhandel niet voorbij te streven.
Kort samengevat schetsen de verhalen van 11Stijlenbier en Maallust twee kanten van het hedendaagse Nederlandse bierlandschap: het kleinschalige, speelse experiment dat uitgroeit door passie en lokale betrokkenheid, en de meer institutionele ambachtelijke brouwerij die professionaliseert zonder het plezier uit het oog te verliezen — beide opereren in een sector die volwassen wordt en waarin overleven steeds meer vraagt dan alleen een goed recept.