Beter contact met je publiek? Volgens deze onderzoeker kan AI daarbij helpen
In dit artikel:
Het project Verbroken Verbinding van de Hogeschool Utrecht onderzoekt of en hoe AI de relatie tussen journalisten en hun publiek kan verbeteren. Onder leiding van onderzoeker Van der Nat werkten de afgelopen twee jaar journalisten van NOS, Omroep Brabant en Omroep Venlo samen met onderzoekers; het traject loopt tot begin 2026, wanneer een richtlijn met AI‑tools voor alle Nederlandse redacties gereed moet zijn.
Aanpak: met behulp van IPSOS I&O werd een publieksenquête gehouden, gevolgd door gezamenlijke sessies waarin publiek en journalisten opdrachten maakten, brieven uitwisselden en in gesprek gingen. Doel was niet alleen te meten hoe tevreden gebruikers zijn, maar ook te begrijpen waarom mensen afhaken en welke vormen van nieuwsbeleving zij prettig vinden.
Belangrijkste bevindingen: het merendeel van het publiek is redelijk tevreden, maar er bestaat een substantiële groep met kritiek. Circa 9% vindt nieuws oninteressant; ongeveer 20% ervaart berichtgeving als te ingewikkeld of juist te simplistisch. Wantrouwen blijkt vaak niet voort te komen uit onduidelijke journalistieke werkwijzen, maar uit de wijze waarop nieuws wordt gebracht — onderwerpen voelen soms te ver van het dagelijks leven of missen nuance. Verschillen tussen niveaus van nieuws kwamen naar voren: nationaal nieuws wordt vaker als te complex ervaren, lokaal nieuws juist te simplistisch.
Concrete uitkomsten en voorbeelden: het participatieve traject leidde al tot praktische aanpassingen. Eind dit jaar introduceert Omroep Brabant Tolkie, een AI‑ondersteunde leeshulp voor laaggeletterden waarmee moeilijke woorden tevoorschijn gehaald kunnen worden en artikelen automatisch in bulletpoints worden samengevat. Dergelijke toepassingen tonen hoe technologie barrières kan verkleinen en nieuws toegankelijker kan maken.
Visie op AI: Van der Nat en betrokken redacties onderzoeken nu meerdere AI‑scenario’s om gezondere nieuwsconsumptie te bevorderen. Voorbeelden zijn archief‑chatbots (zoals bij The Washington Post) die snel meerdere invalshoeken tonen, een “nuance‑knop” om aanvullende perspectieven te krijgen, een “emotionele impact‑knop” voor gebruikers die overbelast raken, en vormen van ‘microdosing’ waarbij nieuws wordt afgewisseld met lichtere content. De onderliggende gedachte is dat redacties met AI niet per se méér moeten produceren, maar bewuster moeten cureren.
Waarom dit ertoe doet: publiek en journalisten delen het gevoel van overbelasting door de voortdurende stroom nieuws en meningen. Het onderzoek concludeert dat media een rol kunnen spelen in het terugdringen van die overdaad door gerichter, contextueler en empathischer te rapporteren — en dat AI daarbij concrete hulpmiddelen kan bieden. De komende richtlijn moet redacties handvatten geven om deze mogelijkheden verantwoord in te zetten.