Beroemde Nederlandse dirigent Jaap van Zweden beschuldigd van grensoverschrijdend gedrag

In dit artikel:

Het onderzoeksprogramma Pointer van KRO-NCRV meldt dat meerdere orkesten waar dirigent Jaap van Zweden de afgelopen 25 jaar leiding gaf, te maken hadden met grensoverschrijdend gedrag en een sfeer van angst. Journalisten spraken met meer dan 50 musici en medewerkers uit zeven orkesten wereldwijd, waarbij vooral zware en soms intimiderende omgangsvormen door Van Zweden naar voren kwamen. Muzikanten vertelden over schrijnende situaties waarin zij openlijk werden gekleineerd en geschoffeerd, wat sommige bracht tot het gebruik van kalmeringsmiddelen of ziekteverzuim tijdens repetities en optredens. Volgens verklaringen heerste er niet alleen onder de orkestleden, maar ook binnen de directie angst voor de dirigent.

Ondanks deze zorgen werden officiële klachten zelden gemeld bij hogere instanties. Zes (voormalig) orkestbestuurders erkenden de muzikale en commerciële successen onder Van Zweden, terwijl zij ook informeel op de hoogte waren van klachten over zijn leiderschapsstijl. Na beoordeling van twintig geanonimiseerde getuigenverklaringen concludeerden jurist Marjan Olfers en hoogleraar Rob van Eijbergen dat er sprake is van grensoverschrijdend gedrag dat een patroon van angst en machtsmisbruik weerspiegelt, met soms ernstige gevolgen voor de betrokkenen.

Jaap van Zweden zelf reageerde geschokt op het schetsen van dit beeld, erkent zijn veeleisendheid en het gebruik van een intense toon, maar benadrukt dat dit nooit een excuus mag zijn voor een negatieve werkomgeving. Hij staat open voor kritiek en wil graag weten hoe hij zijn manier van werken kan verbeteren. Van Zweden, die onder meer dirigent was bij het Dallas Symphony Orchestra en de New York Philharmonic, leidt momenteel het Philharmonisch Orkest van Seoel.

De uitzending van Pointer waarin dit onderzoek wordt gepresenteerd, is donderdag om 16:00 uur online te zien en wordt zondag uitgezonden op NPO 2.