Terug naar Khartoem: een stad vol trauma, verlies en verdriet
In dit artikel:
Het geweld in Soedan heeft Khartoem diep geschaad, maar tegelijk keren sommige bewoners terug om hun leven opnieuw op te bouwen. Lerares Mona Ahmed verlaat na jaren in een vluchtelingenkamp eindelijk het taxibusje dat haar terugbrengt naar de wijk die ze moest ontvluchten toen de gevechten haar straat bereikten. Ze ervaart gemengde gevoelens: blijdschap het eigen huis weer te zien, verdriet om de verwoesting van plekken waar haar kinderen speelden en ze zelf ooit jurken kocht.
De hoofdstad aan de Nijl toont niet langer zijn vroegere allure: waar ooit hotels, cafés en een herkenbare skyline stonden, zijn nu verbrande muren, kapotte ramen en kogelgaten. Jarenlange gevechten tussen het regeringsleger (SAF) en de paramilitaire Rapid Support Forces (RSF) — twee machthebbers die eerst samen de macht grepen en later bogen kregen — veranderden delen van de stad in frontliniegebieden. In wijken waar de RSF de baas was, werden systematisch misdaden gemeld: verkrachtingen, executies en grootschalige plunderingen.
Sinds dit voorjaar heeft het regeringsleger grote delen van Khartoem teruggewonnen en ligt de frontlinie verderop, honderden kilometers verder. Dat maakt voorzichtig herstel mogelijk, maar de problemen zijn massaal en complex. Ontmijningswerk van de VN gaat langzaam en gevaarlijk: woordvoerder Mohammed Awad wijst op picknickvelden waar niet-ontplofte explosieven liggen en vergelijkt het opsporen met centimeterwerk — vaak ontdekt pas iemand het wapen waar het ligt. In ziekenhuizen, die sommige artsen zoals Jamal Mohamed open hielden tijdens de strijd, liggen slachtoffers met ernstige verwondingen; kinderen met geamputeerde ledematen door explosies zijn geen uitzondering.
Naast fysieke schade is er een psychologische en economische ravage. Winkeliers als Mohammed Osman treffen gestripte winkels en lege straten aan; banken werden geplunderd, het Nationaal Museum beroofd van goud en kunstvoorwerpen, en veel auto’s verdwenen tijdens rooftochten. De rijkere stadsbewoners vluchtten massaal naar landen als Egypte en Saudi-Arabië; toch wonen er nog miljoenen in Khartoem — teruggekeerde bewoners, achterblijvers die niet konden vertrekken en ouderen.
Voor inwoners als Mona is terugkeer emotioneel en kleinschalig: zij vindt tussen het stof een paar oude schoenen terug en omhelst een hartsvriendin. Maar echt herstel hangt af van één voorwaarde: het beëindigen van de oorlog. "Ik hoop dat de wereld naar ons luistert en dat de oorlog stopt", zegt zij, stellend wat velen delen: wederopbouw is pas mogelijk met een duurzame vrede.