Benjamin Netanyahu brengt met gratieverzoek president Herzog in de problemen: 'meesterzet' verdeelt Israël
In dit artikel:
Benjamin Netanyahu heeft president Isaac Herzog om gratie gevraagd voor de lopende corruptiezaken tegen hem. De Israëlische premier stelt dat het verzoek in het nationaal belang is: alleen dan zou hij zich zonder juridische last kunnen richten op de veiligheid van het land. Herzog krijgt nu de lastige taak te beslissen, een keuze die de bestaande polarisatie in Israël waarschijnlijk alleen maar zal verdiepen.
Juridisch is het verzoek omstreden. In de praktijk wordt gratie in Israël meestal pas na een veroordeling verleend en vaak gekoppeld aan enige mate van schuld- of berouwsuiting. Netanyahu ontkent alle aantijgingen en presenteert zichzelf consequent als onschuldig; hij zegt het verzoek indienen om “eenheid” te herstellen en omdat de rechtsgang hem zou afleiden van de oorlogstaak. Rechtsexperts verwachten dat Herzog minstens een gedeeltelijke erkenning van schuld zal verlangen als voorwaarde, maar dat zal politiek lastig te verkopen zijn voor een premier die zijn carrière wil voortzetten.
Politiek heeft het initiatief van Netanyahu veel weg van een berekende zet. Door het besluit bij de president neer te leggen, legt hij de verantwoordelijkheid voor de uitkomst buiten zijn eigen schootkast. Gaat Herzog akkoord, dan zullen tegenstanders spreken van klassenjustitie en onrechtvaardigheid; weigert hij, dan zal Netanyahu’s achterban hem verwijten nationale verzoening in de weg te staan. De verdeeldheid in Israël, vooral over de persoon Netanyahu, is al diepgeworteld en reikt over kwesties als defensiebeleid, rechtsstaat en religieuze privileges.
Netanyahu heeft zowel fervente aanhangers als scherpe criticasters. Zijn supporters prijzen hem voor militaire successen tegen Hamas en Hezbollah, voor diplomatieke banden (onder meer met Donald Trump) en voor het vrijkrijgen van gijzelaars. Tegenstanders houden hem verantwoordelijk voor het falen rond 7 oktober, beschuldigen hem ervan de democratische instituties te ondermijnen via juridische hervormingen en zien zijn gedrag als gericht op machtsbehoud. De corruptieaanklachten—waaronder fraude en omkoping met vermeende gunsten aan miljardairs in ruil voor positieve berichtgeving—lopen al ruim vijf jaar en zijn politiek explosief gebleven.
De komende weken zullen cruciaal zijn. Netanyahu van 76 kondigde aan zich opnieuw verkiesbaar te stellen voor de parlementsverkiezingen die uiterlijk oktober volgend jaar moeten plaatsvinden; uit die verkiezingen moet blijken of de kloof in de samenleving ooit te dichten is. Herzog overlegt inmiddels gesprekken achter gesloten deuren en staat onder internationale en binnenlandse druk — zelfs een brief van ex-president Trump werd in de media genoemd. De uitkomst van zijn beslissing zal niet alleen het juridische lot van Netanyahu bepalen, maar mogelijk ook de politieke richting van Israël voor de komende jaren.