Belangenverstrengeling bij UMCG: wetenschappers die pleiten voor maatregelen tegen obesitas werken ook voor fabrikant afslankmedicatie

In dit artikel:

Drie onderzoekers van het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG) hebben in mei meegeschreven aan een manifest met beleidsadviezen tegen obesitas, maar hebben daarbij niet gemeld dat zij ook werkzaamheden verrichten voor consultancybureau Health‑Ecore, dat in opdracht van farmaceut Lilly werkt. Dat feit kwam aan het licht na een uitzending van Zembla. Het manifest werd door acht gezondheidseconomen aangeboden aan voormalig staatssecretaris Vincent Karremans.

Het UMCG erkent dat er sprake is van een belangenconflict en stelt dat die relatie vermeld had moeten worden; het ziekenhuis geeft aan geen signalen te hebben dat de inhoud van het manifest door dat conflict is beïnvloed. De betrokken economen zelf hebben volgens Zembla toegegeven dat zij hun werkzaamheden voor Lilly hadden moeten openbaren.

Critici wijzen niet alleen op het ontbreken van transparantie, maar ook op de inhoudelijke juistheid van het manifest. Jochen Mierau, hoogleraar gezondheidseconomie aan de RUG, noemt de vermelde maatschappelijke kosten van obesitas van 79 miljard euro per jaar een sterke overschatting. Die sommetjes zijn gebaseerd op een Maastrichtse studie die volgens Mierau verzuimde basisvergelijkingen te maken; internationaal onderzoek komt volgens hem uit op maximaal circa 25 miljard euro per jaar.

Volgens emeritus‑hoogleraar Lex Bouter schendt het niet melden van dergelijke banden de gedragscode voor wetenschappelijke integriteit: wetenschappers dienen open te zijn over mogelijke belangenverstrengeling. De kwestie roept bredere vragen op over de invloed van farmaceutische belangen op gezondheidsbeleid en over de noodzaak van consequente disclosureregels bij advies aan beleidsmakers.