BBB-minister negeert opnieuw uitspraak van de Raad van State
In dit artikel:
Demissionair minister Femke Wiersma (BBB) weigert nog steeds een besluit te nemen over het vrijgeven van dieraantallen per landbouwbedrijf, ondanks meerdere rechterlijke uitspraken die openbaarmaking gelasten. De gegevens, opgevraagd door Follow the Money, NRC en Omroep Gelderland, betreffen registers met dieraantallen voor jaren als 2010, 2015, 2020–2022 en zijn bedoeld om onder meer de effectiviteit van het stikstofbeleid en risico’s op stalbranden te onderzoeken.
Achtergrond en verloop
In 2022 vroeg Follow the Money via de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) een database op. Aanvankelijk stemden RVO en toenmalig minister Piet Adema (ChristenUnie) in met openbaarmaking; na Adema’s vertrek trok Wiersma dat besluit echter in. Begin 2024 liet Wiersma in de rechtszaal de RVO-jurist zijn eerdere standpunt omkeren en eiste dat boeren opnieuw individueel om hun zienswijze werden gevraagd, ook al had Adema de sector al via een bericht in de Staatscourant geïnformeerd.
Juridische strijd en uitspraken
De mediaorganisaties vorderden de documenten via de Wet open overheid (Woo). Een normale Woo-procedure duurt zes weken; door Wiersma’s ingrijpen sleept de procedure inmiddels bijna drie jaar. De rechtbank en later ook de hoogste bestuursrechter, de Raad van State, gaven Follow the Money, NRC en Omroep Gelderland gelijk: openbaarmaking is verplicht en de publicatie via de Staatscourant is een toereikende manier om boeren te informeren. Wiersma ging in beroep, maar ook dat beroep leed geen succes; de Raad van State wees haar bezwaren onlangs af.
Toch geen besluit
Desondanks laat Wiersma meerdere herhaalverzoeken onbeantwoord. Het verzoek uit maart 2024 (identiek van opzet aan dat uit 2022 maar met recentere jaren) werd al via de Staatscourant gecommuniceerd en alle bezwaartermijnen zijn verlopen, maar zij weigert alsnog een besluit. Voor het herhaalverzoek uit augustus 2025, met data over 2024–2025, weigert ze zelfs publicatie in de Staatscourant. Begin deze maand stuurde ze de veehouders wel een brief waarin ze erkent dat de hoogste rechter heeft geoordeeld dat de gegevens openbaar moeten worden, maar ze suggereert daarin ook dat de boeren geen volwaardige kans hebben gehad om zienswijzen te geven — een conclusie die strijdig is met die van de Raad van State.
Reacties en gevolgen
Rechters en juristen uitten publiekelijk zorgen over Wiersma’s houding: besturen en rechtspraak dienen elkaar te respecteren en een bestuurder behoort een rechterlijk bevel op te volgen. Omdat Wiersma niet meewerkt, moeten Follow the Money en NRC opnieuw naar de rechter voor gegevens over 2023 en jongere jaren, waardoor vertragingen blijven toenemen en de bruikbaarheid van de data afneemt.
Waarom dit belangrijk is
De openbaarheid van dieraantallen raakt aan het recht van burgers op informatie en aan cruciale beleidsvragen: zonder actuele, gedetailleerde bedrijfsdata blijft het lastiger om vast te stellen of het stikstofbeleid werkt of waar veiligheidsrisico’s, zoals stalbranden, hoger zijn. De inzet van de media is onderdeel van bredere onderzoeken naar de invloed en belangen in de landbouwsector, die sterk drukt op schaarse ruimte in Nederland.