BBB kraakt Deloitte-onderzoek: 'Boeren zijn geen kostenpost'
In dit artikel:
De BoerBurgerBeweging (BBB) reageert scherp op een Deloitte-rapport waarin wordt gesteld dat de Nederlandse landbouw meer maatschappelijke schade veroorzaakt (18,6 miljard euro per jaar) dan dat zij aan toegevoegde waarde oplevert (13,3 miljard euro). BBB en ook de Land- en Tuinbouw Organisatie (LTO) betwisten de conclusies en waarschuwen dat beleid dat op deze cijfers is gebaseerd schadelijke gevolgen kan hebben voor de sector en regionale economieën.
Kern van de kritiek is dat Deloitte volgens BBB alleen kijkt naar de primaire productie (boerenbedrijven) en daarmee belangrijke delen van de keten buiten beschouwing laat: verwerking, logistiek, retail, consumptie en herverwerking. BBB wijst erop dat primaire productie slechts circa 1,4% van het Nederlandse BBP vertegenwoordigt, terwijl de gehele agrarische keten ongeveer 6,9% bijdraagt — wat in totale toegevoegde waarde zou neerkomen op ongeveer 72 miljard euro per jaar. Door alleen de eerste schakel te bemeten, zo waarschuwt de partij, worden baten systematisch onderschat.
Daarnaast vinden BBB en LTO dat Deloitte modelberekeningen presenteert als reële uitgaven; de zogenoemde 'maatschappelijke kosten' zouden geen directe betalingen uit de schatkist zijn maar gefundeerd zijn op aannames binnen modellen. Ook wordt de maatschappelijke rol van boeren (beheer van zo’n 51% van het Nederlandse landoppervlak, werkgelegenheid en regionale dienstverlening) volgens hen onvoldoende meegewogen.
Beide organisaties bekritiseren verder het veronderstelde transitiescenario in het rapport dat uitgaat van een volledige omschakeling naar biologisch. Dat scenario is volgens critici niet realistisch, vergroot risico op productieverlies en kan leiden tot ‘milieulekkage’ — het verschuiven van uitstoot naar landen met minder strenge normen, zonder wereldwijde milieuwinst. LTO noemt de studie een theoretische exercitie die geen rekening houdt met marktwerking en internationale handel.
BBB pleit niet voor afbouw maar voor innovatie: investeren in precisielandbouw, modernere stallen en efficiënt energie- en watergebruik om emissies te verminderen. De partij wil dat beleidsmakers het Deloitte-rapport niet als uitgangspunt gebruiken voor het terugschroeven van de Nederlandse landbouw.