Baudet fileert misbruik van 'de rechtsstaat': "Het is een schild geworden voor machtsmisbruik"
In dit artikel:
Thierry Baudet reageerde recent op X (voorheen Twitter) op een NRC-column van Floor Rusman waarin zij stelde dat het woord ‘rechtsstaat’ steeds vaker dienstdoet als ideologisch schild. Baudet gebruikt die observatie om een breder betoog te houden: volgens hem is het begrip gekanteld van een procedureel instrument tegen willekeur naar een politiek wapen van een bestuurlijke elite.
Hij onderscheidt twee lezingenen van de rechtsstaat. De klassieke betekenis is procedureel: wetten zijn vooraf bekend, regels gelden voor iedereen en straf volgt alleen op basis van duidelijke wettelijke grondslag – een voorwaarde voor vrijheid, naar het voorbeeld van Kant. De moderne interpretatie ziet hij als een geëmancipeerde, ideologische variant waarin de term wordt ingezet om morele en politieke voorkeuren te verankeren. In die praktijk zou ‘rechtsstaat’ steeds vaker ingezet worden om besluiten van een democratische meerderheid te blokkeren.
Baudet beschrijft dit als politiek machtsmisbruik: instellingen zoals de Hoge Raad, de Raad van State en universiteiten zouden fungeren als instrumenten van een kleine bestuurlijke elite die hun positie wil beschermen. Wanneer een meerderheid andere keuzes maakt — bijvoorbeeld op terreinen als migratie, klimaat of identiteit — volgt volgens hem het verwijt dat die keuzes “tegen de rechtsstaat” zijn, waarmee men veranderingen frustreert. Juridische argumenten presenteren zich dan als neutraal, maar zijn in zijn ogen in wezen politieke beslissingen over welke minderheden bescherming verdienen.
Zijn voorstel is een terugkeer naar de oorspronkelijke, formele functie van de rechtsstaat: een systeem dat willekeur voorkomt en voorspelbare, controleerbare regels garandeert, los van ideologische inhoud. Dat houdt in dat heldere wetten en consistente toepassing centraal staan, onafhankelijk van het politieke bestel. Hij waarschuwt dat het overbelasten van het begrip met ideologie de rechtsstaat ondermijnt en dat controle over taal en definities bepaalt wat nog als politiek debat mogelijk is.
Context: Baudet is fractievoorzitter van Forum voor Democratie en presenteert dit betoog als kritiek op de vermeende machtspositie van een linkse elite die via juridische retoriek tegenstanders monddood zou maken.