ASML supplied product to military research institute in China
In dit artikel:
Nieuwsuur-onderzoek op basis van vertrouwelijke documenten laat zien dat ASML in 2024 kritieke onderdelen en zelfs een complete DUV-lithografiemachine aan Chinese instellingen heeft geleverd die nauwe banden met het militaire apparaat van China hebben of aan technologie werken die militaire toepassingen kan krijgen.
Wie en waar: een onderdeel werd geleverd aan het 24e Onderzoeksinstituut van China Electronics Technology Group Corporation (CETC) in Chongqing — een staatsbedrijf dat volgens China zelf hoogwaardige militaire systemen ontwikkelt voor onder meer raket- en droneprogramma’s en dat een nationaal laboratorium voor militaire chips huisvest. Op 5 februari 2024 ontving de Shenzhen International Quantum Academy een Deep UV (DUV) lithografiemachine van ASML; deze academie doet onderzoek naar quantum sensing, een techniek die volgens Nederlandse inlichtingendiensten ook militaire toepassingen kan hebben (bijv. quantumradars).
Wat en wanneer: de leveringen vonden in 2024 plaats en omvatten zowel een essentieel machineonderdeel voor een chipapparaat als een complete DUV-machine. Nieuwsuur identificeerde daarnaast andere Chinese klanten van ASML in 2024, waaronder GTA Semiconductor (eigendom van CEC) en chipproducenten als Si En (Qingdao) en Semiconductor Manufacturing Beijing Corporation (SMBC/SMIC), die door de VS op sanctielijsten zijn geplaatst vanwege verbindingen met militaire toepassingen.
Waarom zorgelijk: de Nederlandse regering en inlichtingendiensten waarschuwen al langer dat geavanceerde Nederlandse technologie kan bijdragen aan de ontwikkeling van Chinese militaire capaciteiten en mogelijk aan mensenrechtenschendingen. Export van chipmachines en strategische onderdelen staat daarom streng onder toezicht en vereist vaak voorafgaande toestemming. Nieuwsuur ontdekte echter dat de geleverde onderdelen soms niet onder die exportregels vallen, waardoor de overheid geen directe controle heeft over zulke leveringen.
Reacties en analyse: het ministerie van Buitenlandse Zaken benadrukt dat niet alle onderdelen van lithografiemachines per definitie “gevoelig” zijn en dat alleen producten die onder de exportcontrole vallen vergunningplichtig zijn. Experts die door Nieuwsuur zijn geraadpleegd, stellen daarentegen dat de betreffende onderdelen wel degelijk cruciaal zijn voor de werking van chipmachines. Zij pleiten onder meer voor een bredere beperking op de uitvoer van onderdelen om meer controle te krijgen. ASML en het ministerie weigerden commentaar te geven op individuele leveringen; het CETC-instituut reageerde ook niet.
Conclusie: de publicatie toont een spanningsveld tussen bestaande exportregels — die onderdelen kunnen uitsluiten — en de nationale veiligheidszorgen over het gebruik van Nederlandse technologie in Chinese militaire en strategische projecten.