Asielzoekers in de buurt: 'Het lijkt het einde van de wereld maar is het begin van een andere wereld'
In dit artikel:
In Velsen-Noord ligt sinds kort het 135 meter lange opvangschip Ocean Majesty langs het Noordzeekanaal, vlakbij het bedrijventerrein Velsen Offshore Base. Het schip, een voormalig cruiseschip onder Portugese vlag met een Griekse bemanning, biedt plek aan maximaal 300 mensen: ongeveer 60% verblijft er als asielzoeker in afwachting van een IND-beslissing, circa 40% heeft een status en wacht op reguliere huisvesting. De gemeente Velsen, het COA en de verhuurder hebben afgesproken dat het schip blijft liggen tot juli 2026, met een optie tot eind 2026; de gemeente wil het blijven gebruiken tot een opvanglocatie in Santpoort-Zuid klaar is.
De locatie is afgezonderd: vanaf Velsen-Noord is het enkele honderden meters lopen over de Wijkermeerweg, met industrie en sluizen in de buurt en de dichtstbijzijnde supermarkt op 1,2 km. Bewoners wonen in compacte hutten met twee bedden en beperkt ventilatiemogelijkheden; er verblijven mensen van minstens 22 nationaliteiten, van Syrië en Eritrea tot Oekraïne en China. Door instroom en de volle centra zoals Ter Apel wordt vertrokken plek onmiddellijk door nieuwe aanmeldingen ingevuld.
Het COA erkent dat opvang op schepen verre van ideaal is: reguliere opvang biedt betere voorzieningen, integratiekansen en is goedkoper — noodopvang kost volgens het COA twee- tot driemaal zoveel. Schepen, hotels en andere noodlocaties worden gekozen omdat reguliere plekken ontbreken en gemeenten soms politieke redenen hebben om alternatieven te gebruiken.
Medische zorg en onderwijs zijn geregeld: de Regeling Medische zorg Asielzoekers (RMA) leidt tot contracten met regionale huisartsen, apotheken en tandartsen; alle kinderen hebben recht op onderwijs en vallen onder de leerplicht. Werk voor asielzoekers is mogelijk, maar onder voorwaarden: pas na minimaal zes maanden procedure mag iemand werken, met een Burgerservicenummer (BSN) en een tewerkstellingsvergunning (TWV) die werkgevers bij het UWV moeten aanvragen. Werkende asielzoekers betalen een eigen bijdrage aan het COA maar mogen minimaal 25% van hun inkomsten houden (REBA-regeling).
Voor sociale en werkgerichte participatie is op het schip een ‘Meedoenbalie’ ingericht. Initiatieven worden actief gestimuleerd: bewoners doen vrijwilligerswerk in de Duintuin in Heemskerk, helpen bij een kattenopvang en nemen klussen op en rond de boot. Er werken inmiddels 59 bewoners in reguliere banen — als schoonmakers, beveiligers en in restaurants — met concrete voorbeelden zoals personeel bij de Beverwijkse Bazaar, een Birmaanse kok, medewerkers in een Amsterdams Oezbeeks restaurant en meerdere vrouwen in het visrestaurant Kop van de Haven. Toch blijft veel talent onbenut: aan boord zijn tientallen vakmensen (artsen, ICT’ers, elektriciens, kappers, etc.) die door gebrek aan diploma-erkenning en bureaucratische barrières moeilijk aan werk of passende erkenning komen.
Kort gezegd functioneert de Ocean Majesty als noodoplossing: het biedt onderdak en basisvoorzieningen en er zijn lokale inspanningen om participatie te stimuleren, maar structurele problemen — hoge kosten, gebrekkige huisvesting en administratieve obstakels voor werk en erkenning van kwalificaties — blijven knelpunten totdat meer duurzame opvangplekken beschikbaar zijn.