Arabist Jan Jaap de Ruiter waarschuwt: Wilders en Bosma bedreigen de democratische rechtsstaat

In dit artikel:

In een gesprek tussen Arthur van Amerongen en dr. Jan Jaap de Ruiter waarschuwt De Ruiter dat de ideologie van de PVV een reëel risico vormt voor de democratische rechtsstaat. Hij legt uit dat het gevaar niet alleen in afzonderlijke uitspraken zit, maar in een samenhangend wereldbeeld dat instituties, minderheden en onafhankelijke controlemechanismen kan ondermijnen. Volgens hem werkt polariserende retoriek, het aanwijzen van zondebokken en het systematisch ondermijnen van de legitimiteit van tegenstanders ontwrichtend: vertrouwen in rechtsstaat, persvrijheid en checks-and-balances raakt aantoonbaar kwetsbaar.

De Ruiter bespreekt hoe zulke politieke stromingen de neiging hebben om bevoegdheden te centraliseren, kritiek te diskwalificeren en maatschappelijke verdeeldheid te verdiepen, waardoor democratische spelregels kunnen verzwakken. Hij plaatst de waarschuwing in bredere context: vergelijkbare verschijnselen zijn elders in Europa zichtbaar wanneer populistische, nationalistische partijen er voor kiezen om instituties te bevechten in plaats van binnen de spelregels te werken.

Als impliciete oproep pleit De Ruiter voor waakzaamheid van burgers, politiek en instituties om tegenkrachten te organiseren: het beschermen van onafhankelijke rechtspraak, vrije media en inclusieve democratische cultuur. Zijn boodschap is dat democratie niet vanzelfsprekend blijft; ze vraagt actieve verdediging tegen ideeën en praktijken die de basisprincipes aantasten.