Antieke en hightech toestellen moeten Oekraïense luchtmacht versterken
In dit artikel:
In de strijd om het Oekraïense luchtruim verschijnen zowel ouderwetse stuntvliegtuigen als hypermoderne straaljagers naast elkaar. De Nederlandse hulporganisatie Protect Ukraine kocht een Jak‑52 en liet die deze week via Nederland naar Oekraïne overbrengen; het toestel wordt ingezet rond Odesa om onder meer verkennings- en aanvalsdrones tegen te houden. Tegelijk sloot president Zelensky woensdag met de Zweedse premier Kristersson een overeenkomst voor minimaal 100 Saab Gripen‑vliegtuigen, met eerste leveringen volgend jaar en een mogelijke uitbreiding naar 150 toestellen.
De Jak‑52 is een licht, tweezits acrobatisch vliegtuig dat door vrijwilligers en Oekraïense piloten op creatieve manier wordt gebruikt: een passagiersstoel is nu ingericht als schutterspositie en bemanning schiet op korte afstand met handvuurwapens op drones of botst ze weg met vleugelcontact. Protect Ukraine‑oprichter Jaap Scholten laat zien dat deze primitieve, bijna anachronistische methode daadwerkelijk resultaten oplevert, maar Oekraïense luchtmachtwoordvoerder Joeri Ignat waarschuwt om de inzet niet te overschatten. Hij noemt het gevaarlijk om propellervliegtuigen zo dicht bij explosieve Shahed‑drones te laten komen en wijst erop dat zware boordbewapening in helikopters effectiever maar ook riskant is.
Beelden van Jak‑52’s die Orlan‑en andere verkenningsdrones keren, doen denken aan vroegere oorlogstactieken — het artikel legt een verband tussen de loopgraafachtige, klassieke aspecten van deze oorlog en de inzet van moderne technologieën zoals drones en kunstmatige intelligentie. Interessant is dat Rusland soortgelijke Jaks inzet en blijkbaar geprobeerd heeft dezelfde toestellen te verwerven, wat volgens Scholten bevestigt dat de methode effect sorteert.
Financieel en militair staat daartegenover de aanzienlijke omvang van de Gripen‑order: Protect Ukraine betaalde naar eigen zeggen circa €78.000 voor een Jak, terwijl een pakket van ruim honderd Gripens ruwweg €7,3 miljard kost. Zweden hoopt (deels) financiering uit bevroren Russische tegoeden te halen, maar Europese leiders bereikten hierover nog geen akkoord vanwege juridische bezwaren bij enkele landen. De Europese Commissie werkt aan een voorstel om die obstakels vóór het einde van het jaar weg te nemen. Ook Ignat benadrukt dat de hightech Gripens niet snel en massaal inzetbaar zullen zijn: productie en training vergen tijd.