Amerikanen snappen niks van ons land: 'Hak knopen door en bouw Groene Hart vol'
In dit artikel:
Marc ter Haar (58), directeur van AmCham Netherlands — de Amerikaanse Kamer van Koophandel die ongeveer 350 leden telt zoals Nike, Exxon en Google — waarschuwt dat Nederland zijn aantrekkingskracht op Amerikaanse bedrijven verliest omdat er in Den Haag te weinig besluiten worden genomen. Sinds hij eind 2020 de functie overnam, hoort hij bij investeerders steeds vaker dat politieke versnippering, onduidelijke visie en opeenstapeling van knellende factoren bedrijven naar het buitenland duwen. Enkele Amerikaanse bedrijven overwegen te vertrekken; twee hebben dat al aangekondigd, waaronder chemiebedrijf LyondellBasell.
Ter Haar legt uit dat het vertrek meestal sluipenderwijs gaat: afdelingen verhuizen één voor één (het zogenoemde ijsblokjes-effect) door cumulatieve nadelen zoals hoge loonkosten, strenge regelgeving, onbetrouwbare stroomvoorziening, gebrek aan uitbreidingsruimte en ontbrekende langetermijnstrategie. Hij plaatst de oorzaak deels bij volledige werkgelegenheid die het land “lui” heeft gemaakt en bij politieke versnippering die beslissingen blokkeert — in tegenstelling tot de duidelijke economische koers van de jaren zeventig en tachtig.
Volgens hem onderschrijven politici zijn zorgen, maar richten zij zich vooral op korte termijn en electorale overwegingen. Ter Haar noemt als voorbeelden het plotseling afschaffen van de expatregeling tijdens Prinsjesdag en het incidentele 'Beethoven'-steunproject in de regio Eindhoven als symptoombestrijding: nuttig, maar geen vervanging voor structurele maatregelen die bedrijven zoals ASML ertoe zouden bewegen te blijven groeien in Nederland. Hij vreest dat als grote bedrijven vertrekken, Nederland bij een toekomstige crisis weinig herstelvermogen overhoudt: de traditionele banenmotoren zijn dan weg.
Amerikaanse ondernemers begrijpen volgens Ter Haar het Nederlandse coalitiestelsel niet en kijken weg als ze besluiten dat er geen daadkracht is. Sommigen zien Nederland meer als toeristische bestemming dan als serieuze vestigingsplaats. Tegelijk benadrukt hij dat Nederland nog altijd veel sterke kanten heeft — topuniversiteiten, hoge levenskwaliteit — en pleit hij voor moediger keuzes, bijvoorbeeld om het woningtekort aan te pakken (hij suggereert zelfs discussie over bebouwing van het Groene Hart).
Persoonlijk profileert Ter Haar zich als hybride Amerikaan: hij groeide deels in de VS op en brengt die optimistische, opportunistische denkwijze in zijn werk. Zijn drijfveer blijkt ook uit de Amsterdam City Swim, een initiatief dat hij mede oprichtte na de ziekte van zijn vriend Weert-Jan Weerts; de deelnemers hebben samen miljoenen euro's voor ALS-onderzoek opgehaald. Ter Haar ziet zichzelf als ambassadeur voor Nederland, maar waarschuwt dat het land snel keuzes moet maken om het vestigingsklimaat en daarmee de welvaart op lange termijn veilig te stellen.