Amerikakenner Björn Soenens over 7 maanden Trump: "Hij lijkt bijna op een maffiabaas"
In dit artikel:
Amerikakenner Björn Soenens trekt een somber bilan na zeven maanden Donald Trump in het Witte Huis: volgens hem is er systematisch afgebroken aan Amerikaanse instituties en vrijheden, en begint het bestuur op “maffiapraktijken” te lijken. In De Ochtend op Radio 1 omschreef hij het beleid al eens als de “nv Sloopwerken Trump”: beleid dat snel en grootschalig bestaande regels, bescherming en maatschappelijke garanties sloopt.
Soenens stelt dat de persoonlijke vrijheid en de ruimte voor protest in de VS onder druk staan. Burgers vrezen arrestatie of uitzetting bij protest, journalisten passen zelfcensuur toe en bedrijven zwijgen uit angst voor represailles. Als voorbeelden noemt hij grote technologiebedrijven die onder druk staan over export naar China, advocatenkantoren die miljoenen betalen om niet buiten de wet gezet te worden en commerciële beslissingen zoals het ingetrokken logo van Cracker Barrel na dreigementen vanuit de regering. Ook universiteiten krijgen volgens hem zware sancties na protesten, met geknipte subsidies en verboden op diversiteitsbeleid.
De democratische rechtsorde wordt volgens Soenens uitgerekt: Trump gebruikt het apparaat van justitie tegen voormalige tegenstanders, negeert gerechtelijke uitspraken en vertraagt procedures strategisch om aandacht en tegenmacht te fragmenteren. Als illustratie haalt hij de zaak van Kilmar Abrego Garcia aan, een Immigrant uit El Salvador die eerst ten onrechte gedeporteerd werd, later werd teruggehaald en vervolgens opnieuw door de immigratiedienst ICE werd opgepakt, ondanks recente vrijlating door een rechtbank. Soenens waarschuwt dat dit de indruk wekt van een uitvoerende macht die zich boven rechters plaatst—hij verwijst daarbij naar het adagium “L'État, c'est moi” als beeld voor absolutisme.
Tactieken van afleiding behoren ook tot Trumps repertoire: wanneer bepaalde affaires te veel aandacht vragen (zoals die rond Epstein), verschuift de regering snel de agenda naar andere dossiers of organiseert summits die weinig opleveren. Soenens zegt dat dit journalisten en het publiek afleidt en het debat versnipperd maakt.
Over Trumps politieke voetafdruk oordeelt hij genuanceerd: ja, Trump houdt zich aan zijn beloften en is consistent in zijn aanpak, maar dat is niet per se positief wanneer die beloften basisvoorzieningen aantasten—denk aan de zorgverzekering of sluiting van regionale ziekenhuizen. Een van de grootste schadeposten volgens Soenens is het zaaien van twijfel: door feiten en waarheden in diskrediet te brengen, ondermijnt Trump de gemeenschappelijke basis die democratieën nodig hebben.
De steun onder Amerikanen blijft groot en fanatiek, waarbij sommige achterbanfiguren hem zelfs als een quasi-religieuze leider zien. Tegelijk ontstaan er bij sommige kiezers ook tegengeluiden, met protesten wanneer beleid direct hun levenskwaliteit aantast. Onderliggend, zegt Soenens, blijft het fenomeen ‘trumpisme’ bestaan: een beweging gevoed door woede over globalisering, verlies van banen en het gevoel van achterstelling. Trump heeft die gevoelens gecultiveerd en gemobiliseerd.
Vooruitkijkend waarschuwt Soenens dat dit pas het begin kan zijn. Trump, energiek op 79-jarige leeftijd, blijft veel veranderen en zoekt naar manieren om blijvende invloed na te laten; of hij constitutie- of machtswijzigingen zal nastreven is onzeker. Ook zijn koers in internationale dossiers — vooral ten aanzien van Rusland, China en de oorlog in Oekraïne — blijft moeilijk voorspelbaar. Europese leiders worden volgens hem opgeroepen om principieel te blijven: mensenrechten en rechtsstaat moeten opnieuw zwaar meewegen in de relatie met de VS.