Amerikaanse witte hegemonie in plaats van democratie
In dit artikel:
6 januari 2020 — de bestorming van het Capitool — fungeert in dit stuk als het toonbeeld van een breed en alarmerend democratisch verval dat zich niet alleen in de Verenigde Staten voltrok, maar zich nu ook zichtbaar over Europa uitstrekt. De auteur betoogt dat de instituties die democratie moeten beschermen niet langer bestand zijn tegen ondemocratische krachten: rechtbanken, parlementen, pers en academische vrijheid worden ondermijnd en het systeem kan aanvallen niet effectief absorberen of kanaliseren.
Wie en wat: centraal staan Donald Trump en de MAGA-beweging als motoren van dit ontwrichtingsproces. Volgens de tekst heeft Trump staatsmacht ingezet om tegenstanders en instituties te intimideren — van het Supreme Court en het Congres tot het inzetten van de Nationale Garde — en worden vrijheden van pers, universiteiten en migranten ernstig beknot. MAGA wordt beschreven als een raciaal geladen ideologie: “vir blanke Amerika” en het verheerlijken van een witte, heteroseksuele cultuur. Die ideologie probeert bovendien wereldwijd voet aan de grond te krijgen door steun aan extreemrechtse groeperingen in Europa en Australië.
Wanneer en waar: de analyse spitst zich toe op recente en lopende ontwikkelingen (tot 2025 genoemd), met voorbeelden uit de VS (Capitoolbestorming, beleid jegens transpersonen, ICE-controles) en Europa (Nederland en het Verenigd Koninkrijk). Er wordt gewezen op publieke optredens en protesten — zoals de anti-immigratiebetoging in Londen — en op Europese politieke reacties, waaronder vermeende onderdanigheid van leiders als Mark Rutte, Ursula von der Leyen en anderen jegens Washington.
Waarom dit gebeurt: historisch-economische en politieke oorzaken worden aangevoerd. Sinds de jaren zeventig waarschuwden politicologen als Robert Dahl en Arend Lijphart al dat democratie blijvende verzorging vergt; die waarschuwingen werden destijds onderschat of genegeerd, zo luidt het betoog. Na de Tweede Wereldoorlog vestigde de VS haar dominantie in de westerse wereld en bouwde epistemologische en economische netwerken (zoals het Bretton Woods-systeem en de NAVO). Met het einde van bepaalde financiële regelingen in 1971 en de implosie van de bipolaire Koude Oorlogorde ontstond volgens de auteur een machtsonevenwicht: de VS bleef desalniettemin als “leider van de vrije wereld” gehandhaafd, ook toen die rol feitelijk tanende was. Europa had volgens de schrijver de kans om die hegemonie te doorbreken of de eigen instituties te verdiepen maar koos voor verbreding en afhankelijkheid, waardoor het nu machteloos oogt tegenover een onbetrouwbare Amerikaanse partner.
Gevolgen in Europa en Nederland: de schrijver waarschuwt dat ook Europese democratieën wankelen. Voorbeelden in Nederland zijn het op straat verschijnen van neonazi’s die de Hitlergroet maken en politieke spelletjes rond leden als Geert Wilders, die debatweigering en dreigingen inzet. Tegelijkertijd worden tegenstanders van extreemrechts, zoals Antifa, politiek en juridisch gemarginaliseerd. Sociaal-media-invloedrijke figuren en trollen verspreiden desinformatie en verzwakken het publieke debat.
Concluderend beeld: de auteur schetst een somber panorama: decennia van wit, neoliberaal en conservatief gezag — bestuurd door “oude witte mannen” — hebben een machtsperspectief gecreëerd waarin cultuur en identiteit de centrale strijd zijn geworden, niet langer ideologie of burgerrechten. Democratieën liggen op het infuus; het systeem is traag en log — vergeleken met een mammoettanker — waardoor een fundamentele koerswijziging nu veel moeilijker lijkt dan decennia geleden. De boodschap is dat kansen om het tij te keren gemist zijn en dat zowel de Verenigde Staten als de westerse bondgenoten hun morele en institutionele leiderschap kwijt zijn geraakt.
Kort toegevoegd: wie wil begrijpen hoe binnenlandse polarisatie, transnationale ideologie-export en historische verwevenheden tussen Amerika en Europa samenhangen, vindt in dit opiniërende stuk een samenhangende, kritisch-kleurige uitleg waarom democratische bescherming vandaag meer dan ooit aandacht en actie vereist.