Amerikaanse bezuinigingen raken ook Europese journalistiek: 'Mensen missen levensreddende informatie'
In dit artikel:
De Amerikaanse regering onder president Trump stopte begin 2025 plotseling met honderden miljoenen dollars aan ontwikkelingshulp, waaronder 268 miljoen dollar voor onafhankelijke buitenlandse media. Deze bevriezing heeft wereldwijd, en vooral in Europa, grote gevolgen voor journalistieke organisaties zoals Free Press Unlimited en OCCRP. Zo moest Radio Dabanga, dat via kortegolfradio nieuws brengt aan Soedanese vluchtelingen, hun ochtenduitzendingen schrappen en zag het team een vijfde van zijn personeel vertrekken. OCCRP verloor tachtig procent van de subsidies aan partnerorganisaties in landen met beperkte persvrijheid, waaronder Rusland, Georgië en Cyprus, wat resulteerde in het stilleggen van haar Russischtalige website en het wegvallen van cruciale journalistiche steun in deze regio's.
Het wegvallen van Amerikaanse financiering vergroot de kwetsbaarheid van vrije media, vooral doordat autoritaire regimes deze situatie gebruiken om onafhankelijke journalisten te framen als “foreign agents” en verdere restricties opleggen. In landen als Georgië en Slovenië leidt dit tot nieuwe beperkingen, versterkt door publieke uitspraken zoals die van Elon Musk, die de Amerikaanse ontwikkelingsorganisatie USAID als “crimineel” bestempelde. Deze ontwikkelingen vergroten de ruimte voor desinformatie en propaganda doordat betrouwbare informatiebronnen verdwijnen.
Ook Europese journalistieke fondsen zoals de Limelight Foundation ondervinden de financiële gevolgen, aangezien de Amerikaanse steun wereldwijd goed was voor circa 40 procent van het budget van onafhankelijke media. Gecombineerd met andere teruglopende financieringsbronnen en de beperkte zichtbaarheid door socialmediaplatformen, staat het ecosysteem zwaar onder druk. Toch wordt er ook hoop geput uit solidariteit binnen de sector en de versnelde inspanningen om alternatieve inkomsten te creëren, bijvoorbeeld via abonnementen en lidmaatschappen.
Er is een dringende oproep aan Europese overheden en fondsen om met structurele financieringsstrategieën te komen die niet alleen projectmatig geld verstrekken, maar ook de kernactiviteiten van mediapartners ondersteunen. De Europese Commissie en initiatieven zoals de Media Freedom Coalition worden genoemd als mogelijke aanjagers van een gezamenlijke aanpak. Nederland, dat persvrijheid internationaal hoog in het vaandel heeft, wordt daarbij genoemd als potentiële belangrijke speler. De situatie onderstreept de noodzaak om onafhankelijke journalistiek steviger te financieren, gezien het belang voor informatievoorziening, democratische controle en maatschappelijk herstel.